Jul 27, 2008

MOTOR NEITU LEH MIPI THEIHTUAK

TULAI IN Lamka khopi khong ah leng motor chi tuamtuam a dimin a omta a, himahleh motor insurance lam hi i ngaikhawk zou naikei abang. Motor insurance compulsory ahihdan mipi theih dingin mawl chik in gen i sawm sin ding. Motor hi engine a tai leh bangbang hiam tamtak bulh khawm a bawl ahihna ah a koilai hiam ana sep ding bang or ahi ding banga a omlouh chiangin ahihkei leh a khalhtu lam pilvan louh ziakin accident a om sek hi. Motor neitu, a khalhtu pilvang mahmah lele midangin a motor va phutsak thei lai ahihna ah motor accident a om theia, om leng a om tou zel ding hi.

Motor accident a om chiangin a motor kisia a, midang poi khoih thei lai hi. Motor kisia pen a neitu in a abawlman a sen ek a ngai sek a, midang a sukkhakte’n ngaihsak loh lou thei uhi. Motor accident ziaka midang poi a khoih khak a om chiangin motor neitu in neitu ahihna leh dan (India gam dan) dungzui in liau ding (legal liability) mohpuakna a nei hi. Tua i gensawm pen a motor kisia lam hilou in midang poi ava khoih khak na lam ahi zaw. Sum nuai (lakh) bangzah hiam neih ziaka motor lei a zat mai penin midang poi va khoih thei gige ahihna ah motor neitu in a mohpuakna pe senglou thei leh poikhoihna thuakte a damsung ua khosakna buai thei ahihmanin huai venna dingin sorkal in motor insurance a loutheilou (compulsory) in a bawl hi. Hiai dan Indian Motor Vehicles Act ahi a, tamveipi bawlphat in a omta.

Hiai insurance a lou theilou i chih pen Third Party insurance ahi a, motor kisia pen huam kha lou hi. Motor neitu in hiai insurance abawl chiangin Third Party (amah hilou, midang chihna) laka legal liability a neih teng insurance company kiang ah hemkhia chihna ahi. Motor neitu’ legal liability to third party pen chi nih a pha i chi thei ding. A khatna ah mihing sihna leh liamna ahi a, a nihna dingin midang van/thil a suksiat (property damage).

Kua motor hiam accident ah a sunga tuang passenger ahihkei leh lamlian a pai a phutkhak khat si taleh, misi pen inkuan a nekzongtu bang hithei ahihna ah amah a ki-nga a sungte nek ding neilou a om thei uhi. Ahihkeileh motor accident ah mi khat liamin poihlong taleh (permanent disability) a nasep sem thei nawnlou ding hi. Huchibang dinmun ah huai accident a sihna/liamna ziaka asungte/amah in haksatna a tuahloh uh dawn zangkhaina dingin haksatna a tuah uh a sum a sutkhiak theihzah motor neitu’ third party liability ahi. Hiai a phazah hi a mihing a zil-in sang leh niam thei ahihman in dan ah a tunglam bikhiah omlou ahi (unlimited).

Motor accident in mi in khat phuchimta mai leh inneitu in inn lam kik zou nawnlou mai thei hi. Ahihkei motor accident in midang khat motor va phutsiak sak henla, phutsiata om motor neitu in Third Party insurance policy kia bang ana neita leh phutsiata om motor neitu in ama insurance (Third Party) a pan a motor bawlna claim theilou ahih chiangin phusektu lak ah claim leh a phusetu legal liability a ahi hi. Hiai kha motor neitu’ legal liability to third party property damage a ki chi. Mihing sihna/liamna ah a tunglam bikhiah omlou i chihpen property damage ah bel dan in Rs6000/- in a bikhiah hi. Motor neitu in kivenna dinga a deih leh sangzaw i.e. Rs750000/- tan insurance premium tamlou (100) piakbeh in a motor insurance ah a telsak thei hi.

Hiai motor neitu’ third party legal liability hi sang pipi hi thei ahihna ah a neitu’n pe senglou thei leh a thuaklamte dinmun kise dimdem thei ahihna ah sorkal in dena dan i gen ah motor third party insurance compulsory hi sak hi i chita. Huai omzia bel, dan dungzui in motor neitu in insurance a bawl kei leh dan bohsia ahi a liausak theih ahi. Hiai dan dungzui in motor neitu in a motor public place (lamlian khong) a tai genlouh, a koih takngial leng a koih thei kei chih ahi. Pulic place chih chu mawltaka genchiangna dingin private place hiloute ahi mai. Hiai dan a om ziak takin policete’n lamlian a motor taite insurance anei uhiam chih ana check sek in a neiloute fine sak sek uhi. A khenchiangin police ginomloute’n fine a sorkal a sum piak lut sangin bangzah hiam laksakin mau pocket ah a lutsak zaw uhi.

Hichibang a motor accident ziaka manna, haksatna tuakte in compensation (dena motor neitu’ third party legal liability i chih kha) a phu zah uh a muh theihna ding un court a claim uh a ngai hi. Hichibang claim mawngmawng buaipih ding, a saitu ding court (Motor Accidents Claim Tribunal) sorkal in a bawl nalai hi. Hiai court a bawlin a tup ahihleh motor accident tuakte mi haksa leh daikil kala mi hithei, huaite in court ngeina zekai si, sum tampipi sen ngaite a claim haksa sa law ding ua, awlsam tak leh sen tawm theipen a a claim theihna ding uh chia sorkal in mun tenga Motor Accident Claims Tribunal a din ahi. State tenga district tenga a om ding chih dan hiam khat ahi. Manipur ah bangzah a om diam ah, Lamka lam ah hi omlou houh a de aw chihsim in a om hi.

Motor neitute’ mohpuakna leh accident ziaka a thuaktu lam in hiai thil omdan thei chiang sema, a kua peuh in dan banga i mohpuakna leh dan banga hamphatna i neihte i zattheihna ding deihna a mawl taka i gelh zek ahi a. A chiang zaw sem a thei nuamte’n general insurance company khat peuh hiam, ukilte khatpeuh hiam kiang ah a kanchet theih gige ding.

No comments:

Post a Comment