Showing posts with label OPINIONS. Show all posts
Showing posts with label OPINIONS. Show all posts

Nov 26, 2020

LEITANG ZAT PHATTUAM

Political taka dik ahihkeileh political status hoihtak oma gam i neihlouh hang in i luahna, i tenna teng nial vuallouhin i gam ahi mai hi. Hausate e bang e chilou in mawl takin gamnei dan in kingai phot in i luahna gam leitang bang chi zat phattuam ding chihlam ngaihtuah le hoih ding hi. Nidang in naupang maban khualna a Lamka zaang delhpawl omthou mahle, 1997 a namkal buai apan ki hah delh diak ahihdan i gengen sek uhi. I gam a development omlou, lamlian lah hoihlou ahihman a singtanglam a nekzon, nasep leh khosakna haksa i chih a dik mah ahi hi. Huaibanah kikhual lele i khua leh i nasepte kuan bang chika hong sim, hong opkhum a bang hong ngen a, bang tuak ding i hia chih khong om mawk ahihmanin lungmuanglou in ahithei liai siah in singtang lawi a phaizang lam ki delh huan le ki hisim mah hi. Himahleh i lawihsan leh a luahnuam a dima om zel ding ahihna ah lawiloua i gam zat phattuam dan ngaihtuah ngai chidan i hi.

Nov 20, 2020

Singtangmeh

Ei singtangmeh a omlouhna muna i omkhak chiangin va kingaina diakse hi. Muhkhak chiang bangin etlah manin lei huaiham khak sekin om hi. Singtangmeh i chihin a huap zau dinga, hiai teng ahi chilouin atangpi in anteh, agah, adawng, a gui, abal, sa leh nga tuamtuam, tengkol khongtan vaite khong’ neklouh i nekte i hisak ding. Vaite nek - a huandan leh a nekdan tuama i nekte le huam ding hi. I nek chianga limtuamlua hikkholkei mahleh eimeh (singtangmeh) chia koihna i neihmana duhna, lunggulhna i neihpen pichinsak a oma lungkimna i neih kha a value hipen ding hi. Huai a om ziaka Delhi khonga le Eastern Delight chih khong om theia, tulam chiang banga nekmun (restaurant) khongle tampi omta hihtuak hi.

Aug 11, 2020

Media Zang Phatuam Ni

Man kalin tv/youtube khong et zeuhzeuh sekin oma, huai eta pan i gama film star minthang khat sihna police lamte suidan leh muhdan deihkhoplou  tv media khenkhat in amau hon ki sui uh ahihdan theih theih hi. Kipe zou leh kuhkal taka sui ahi ngei ding ua ani ani in thuthakpuan theih  hon nei uh a bang hial hi.  Bang bang phalna lak a ngai diam, thilsuina (detective) lam bang i gama nekzonna  hoihtak, kong kihong thak khat houh ahi de aw chihsimin hong om hial hi. Gintakhuai pipi nitengin hon tangkou ua nitenga ettouh zel bang lungluthuai hong suak hi.  Lehlam a etin lah a sui police lamte, kum tampi a nekzonna nasep uh hisama, suidan nak theihlaw di ua a muhsuahte uh media a puangzak khollou hi ding un, a phe vengvung tengin a gen  uh  dikpen ding chihna le hituanlou chihsim in om zel hi.

Pawl Tam Toh Kisai

 I gama pawl a tam uang genna ding in i district bang Land of Presidents kichi zozen sek hi. Ei paua pawl i chih in sappau a group, association leh organization huamkha vek leh kilawm hi. Himahleh sappau a groups, associations, organizations chihte thumal tuam chiat ahihna ah kibatlouhna nei ahi ngei ding, a kibatlouhna va sui le tomchik leh baihlam taka gen haksa kha ding hi. Sappau toh eipau kibanglou a,  eipau a pawl i chihin hiaite huamkha vek ahi le a chih theih ding. Abang abang hitaleh pawl i chih mihing bangzah hiam kigawmkhawma ki bawl ahi chihtan lelin koih phot ni.  

Dec 7, 2015

Khovel Toh Kituak Maw

Kum 20 val lam paita a Brighter Academy, Imphal neitu’ Shyam Salam in biakin a a thugenna khat ah mihingte laka ki itna tawm, ki huham gawp ahihman a i khovel a thiltungte mulkimhuai theilua a newspaper a sim chiang ale apek masa (front page) a pan ngamlou in pek tawpna - kimawlna lam thu kigelhte simsek ahihdan a genkhak lamtak ka phawk miimiai lai hi. Utin utkeitale khovel a i om sung in ei omkhakna hun a thiltungte (i kimkiang ate) muhlouh theihlouh ahi ngut hi. Ahoihlou leh thil mulkimhuai taktak tungte ei utthu a tunsaklouh theih hi mawklou pawl om hi.

May 23, 2013

I Ute Uh

India gamthuk lam zaw thei khang, NE sung bang ah tuh i ute uh (Manipur a om i hih chiang un i ute uh chi ngeingai mai ni) trade/line khenkhat ah kidaih mahmah uhi. Tulai in midangte le hong tamdeuhta ahihleh i chi a hiven,  tuma kum bangzah hiam paita khong ah NE sung, adiak in mun kilkawm deuh teng, Assam  a khopite chihlouh koi peuh a puankhui siam, gari mechanic, driver, sana repair, electronic vante repairna, science leh maths teacher chih khong amau ahi uh chile kikhial lawmlawm lou ding hi. Tuni dong in le Maruti, Hyundai company authorised workshop a mechanic a suanpente uh min “Singh” hi nuam mahmah hi.

May 10, 2013

Beh, Tribe Leh Nampi


Burma gam ah hi in India ah hitaleh Zosuante’n beh buaipih chiat i bang a, a buaipih khol le om hileh kilawm hi. Buaipih i chih behngaihnatna leh huai toh kikaihmatte chi zaw le a genkha zaw maithei. Beh i chih hun paisa, i khovel lui a feltaka society a paina ding, indongta khong bawlna ding khong a poimoh ahih ziak a ngaihnatna kinei ahi ngei ding hi. Himahleh khovel a hong paipai a, nekzondan, inten-louten dan hong kikhek in society mah le hon khekkha ahihna ah tuni in a khengval a ngaihnatna, behpainate hoihpen nawn khollou ding hi. 

Mar 12, 2013

Pichingte

Dinmun ngei a omdet masawnna omlou chihna ahi i chi thei ding hi. Kitaitehna a dim khovel ah a masawnloute a nungtawn ahiam, a masawnte’n a lenmang san uh ahiam hi mai ding hi. Internet khong ah eipawl masawnlou, khangtou lou, keniam, i kimkianga ate kiphalou chih lam kampau tampi a om sek ban ah hiaite ziak mah in kimawhsakna ding i hau ten sek uh abang hi. Bangziak a huchi dinmun a om i hia chih misiamte leh thilsuimite suituak khat ahi. Hon sui uhenla, a muhkhiakte ua kipan bawlphattuakte bawlpha thei le hoih ding hi.

Mar 2, 2013

DINMUN KIKHEK CHIANG

“Lal ngeilou lal ana”

A tunga thumal kigawmte’ gen i thei chiat ding hi. Unau Lusei kampau lamte apan hong kipan hikha ding hi. E’n LAL chih kammal zangthou mahle hang vaihawmte genna ding in HAUSA, UKPI chih khong ana zang zaw i bang hi. Lusei lam in hausa i chih lal ana chi deuh ua, hausa ngeilou hausa a ahong pan khak guih chiang in a dinmun hong kikhek a, thuneihna bang sangpi tawi ahihna ah huai zang siamlou sek in mipi in thuaklah a “Lal ngeilou lal ana  chih hong om hi ding hi. 

Jan 25, 2013

Nin Paih



Thu hou chikchik a i ngaih leh i ngaihsak khollouhte le a poimoh om hiveh aw. Gamdang lah mukhalou i hih chiang in India gam mah gen ni hang. Nin/botloh hi India gamsung a kholai nuamlousak leh thanghuaisaktu poimoh pen ahi phial maithei. Vaigam mun khenkhat lamlian kiang khonga nin a paihna uh uih vungvung zozen gei a paikha in a nupite uh, a numeite u’n a saree ua a nak uh hum tenten zozen a huaimun paipelh sawm,  taithoh phial a kintak a apai khong uh i muh khak chiang in hehpih bang huai dek sim uh abang hi. Alehlam ah lah nou nin paih mah lah hiven chin chihsim in a om hi.

Jul 13, 2012

Vualzawlna Kisiamsia

Ei pau in blessing in disguise chihna di ka thei zawk kei a vualzawlna kisiamsia kon chi suk mai ding. A hunlai in haksa in lungkiathuai mahleh a khonung chiang a thil/dinmun hoihtak a hong hi thei sek genna dan ahi i chi thei ding. I genchiang dan a fuh kei lele a meaning na theih vek uh hi ding hiven chi mai ni. Mimal  tung ah le dikthou sek mahleh a lompi a gen in le Zosuante tung ah hiai hong tungta hilou ahiam chih lam gennuam i hi.

Jul 26, 2010

KAWLGAM


Kong thum hong za in Toupa
Kawlgam vai hong hawmin
Nuntak suahtak zaitha damna
Ngai ung e

Malaysia a nisa nuai a a nasepna a phuahna Nimna Dildial chih la ah Lengtong Pauno in a tunga dana sa in lawkta bangin tau ngeungeu hi. Showers Sisters te’n le a la uh khat ah Kawlgam teng Zomite, Vaigam teng Zotate chihdan khat a sak uh a om in ka thei hi. Internet a Facebook ka zat chiangin Burma lam a kipan Zomi gamdang pai leh Burma sunga om mah friend bangzah hiam in ka nei tei hi. I online chiangin huaite laka a khenin Hi! chi in hong houpih sek uhi. I kihou a omna khong i ki dot chiangin  India a om ka hi chimah leng kawlgam a na khawlui uh koilai ahiam khong hong chi thouthou sek uhi.

Jan 7, 2010

BANG ZIAKA DUH LEH DUHLOUH NEI SE I HI DING?

Pathianni masa zingkar in Phatak Bazar ah meh ding kava lei uhi. Rongmei te’n ankhapi teh a kung dawng toh a henlop uh lomkhat cheng nga man ana zuak ua, ka lei pah uhi. Aizawl bang hileh lawm khat cheng sawm nuai hi peuhmah lou ding hia kiman mahmah ei ka chisim hi. Tunitakin a pokin ka huan ua ka nek leh lim kasa mahmah vial hi. A kung(dawng) bang i hai leh a hawngte a kha mahmah a alim mahmah hi. Sahou toh ki huan nalai leh anak lim di e chihsim in a om hi.

Sep 16, 2009

ANN KINEKPIH TOH KISAI

Ann ne di’a kichial tungtang a koilamlam hiam i gelh sin ding. Sun-an in houh pan le. Loukhou a nekzon lai thagum poimoh, nektam deuh leng ngai ahihman lou lama antun pua in sun-an i ne sek hi. Tulai in office khonga semte’n bel office canteen a omom ne mai uhi. Ei gam lamdeuha office canteen a sun chianga neek tangpi - singpi leh sangkan, chau etc- khong ahi mai diam ah, vaigam ah bel ann (buh leh meh) mah ne deuh uhi. Ei lamah bel zinga mahni inn a ann ne chiat i hihmanin sun a singpi leh sang khong inle i ki naamtak theih mai hi. Vaigam ate’n bel vaite’ chindan zui deuh uh bang hi.

Jul 9, 2009

GAMDANG PAI VAI - II

Side B aw le. Gamdang a paikhin lah tam, a lampi zon beh sawm, atheite in hon gelh le uh chilai i hih manin a paibeh ding om toutou dingin i koih dinga, a ngaihtuah ngai lam tuah khaknana gen sin le chidan i hi.

GAMDANG PAI VAI - I

Tutung “Kawlgam Zomi”, “Inde Zomi” chih bang omsak ding i hi a, Zomi khen sawmna sapah kei le. Gamdang i paitheihdan kibanglou om ahih man a hiai kammalte zang i hi zaw. I gen masak nop nawn tuh, a theiloupen in gamdang pai thu i gelh ziak atheite agelh dinga choukhetu i hih khak leh chihman ahi. Tuahkhak nana gelh suk mai ding i himanin a simtute a simdan ana siam uh ngai kha ding hi.

Jul 28, 2008

KIKHEKNA

"Paradigm" kammal in pan mawk le. Na/thil peuhmah ngeina a pom tan ki neia, huai ban ngaihtuahpha di hile le ngeina in hitheilou sakna hon neisak ahihman huai ngeina (hi a i pom) sung a ki thamden, atawp a khanmohna a suah genna in zang le gen kha mai ding e. Ngeina dai (fence) a zang a ki dai-kaihkhumna houh chih zawk di adiam ah. Switzerlandte sana(wristwatch) bawl siam a thang, amau bawl ngaihsan' a om ahih thei in kimuang ua research pawlkhat muhdan a quartz bawl fel zaw ding chih hinapi ngeina polam hisak in kikhek utlou uhi.

Jul 27, 2008

SSPPNet Membership Toh Kisai

SIAMSINPAWLPINET SAIA pang kha ka hi kei. Bangtoh hon mekmat a di uam khenkhatin SSPPNet a membership hihna ding kei kianga hon gen bang a om sek. Huchibang a om chiangin direct a Moderator ka contact keileh SSPPNet sungah ka gena, Moderatorte’n a luttheihna ding conditionte a neih vek uleh ana pom mai ding un ka ngai mai hi. SSPPNet a hon pattung ua kana theih takin ka join paha, kei hihtheih khomkhomin mi kianga ana gensawnin mi bangzah hiam le ka na recommend a member a lakin a om uhi. Tulai-in SSPPNet a membership tungtang gen-le-sak neuhneuh a om abanga, huaiziakin hiai toh keima muhdan neukha ka gen nuam hi.

LAIZIAL TEEP

STATISTICS HOIHTAK omkei mahleh Zosuante laizial hah teep pawl i hi ding in a ginhuai. Sapgam/gamdang khong mu phalou i hihman huaite i gen-se kei ding. India gamsung laizial teep toh kisai in a region in enta le, N.E. hi aki hah teepna pen pawl ahi ding. N.E. sung en nawn le vaite sangin tribalte in hah teep zaw abang. Tribal lak ah en nawnle Arunachal, Tripura, Nagaland ate sangin Khasite leh Zosuante ki uang deuh leh kilawm nawn hi. Khasite leh Zosuante en nawn le Khasite a tangpi in pasalte’n hah teep ua, numei a teep kilang tamlou bang hi. Zoisuante bel anu-apa, a tek-akhang in ki hah teep diak bang hi.