Apr 10, 2020

Zawlnei

I pau a Laisiangthou i hon neih toh paumal/thumal thak tampi leng kinei khawm hi ding in gintakhuai hi. Khosakna a poimoh, i kimkiang a thil om i muhkhak leh theihte,  i sahkhua leh gindan a genneite, nekzonna leh khosakna khong toh kisaikhate khong i pau a thumal na kinei lel hi dinga, i sahkho thak (Christianity) kibulphuhna Laisiangthou, pau dang a pan ei paua lehkhiakna ah eipau ah omlou, eipau a gen haksa tampi leh a lettute pei lungam thei thumal leng tampi na om ngei dingin a gintakhuai hi. Sappau a prophet chih bang le ahihna tak ei sahkhua leh ei khovel a na om khollou ding ahihman a Laisiangthou toh i neihkhop paumal thak hi ding in gintakhuai hi. Tuni a Pathian/Pasian genna ding in Laisiangthou letten thumal dang ana zang hile uh huai ana himai ding hi.


I pau kibang i chihchih hang in India a Paite lam leh Myanmar a Tedim lamte pauzat leh thumal i kimkianga paute in (natna kilohsawntheihte banga) hon lawhkhakte (influence) ziaka kibanglou tampi omkhin hi. Eilam in vai pau, Meitei pau, sappau khong i laksawn lai-in amau lam in le kawlpau a laksawn uh tampi oma, huaiten tuni in pau kigamlapi leh tuampi bang sak diakta hi. Ahihhang in midanga i kawmlouh paumalte kibang tangpi lai i kitheituah mahmah laia,  a diakin la bang lehlam lehlam phuahte kisa khawm thei lai hi. Himahleh biakna a i zat sappau apan la kiletkhete bel a lettu, a labu bawltu tuam ahihman in kibang hetlou zel hi.  Tuni in kong tuamtuam ah kikawmtuahna hong baihlamin, tam le hong deuhta a, internet ziak khong mah toh; paudang i laksawnte nangawn le kitheituah deuhta  dinmunah pm mahle  pau tuam dana muh leh ngaihna om pen ana paisau khinta ahihman in bei nawn ding a bang kei. Huaipen a ziak leh kibulphuhna tuamtuam tampi a omkha dinga, huaite gensawwm i hi kei.

Gennop ah lutta le. Laisiangthou a om sappau a prophet genna ding i neih kibatlouh gen zek sawm i hi. Research ahiam bawla chetna (evidence) toh gen i hikei a, thil hithei leh mimal muhdan ahihkeileh ginthu mai gen ding i hi chi masa ni.  Ei lam ah zawlnei i chih amau lam in kamsang chi uhi. Atunga panin Laisiangthou kibang ana neikha hile hiai thumal bang le a kibang na kizang mai ding hi. Laimal zat bangle ana kibang kha hileh tuni dan kihi hetlou ding hi. Laisiangthou a kileh lai in i khovel leh sahkhua a omlou leh poimohlou paumal i neihlouhte genna ding a lettuten ana nak zon mahmah ding un gintakhuai hi. Huai dingin i kimkianga muhphak, ana kiletkhin omsate khong le na enton mahmah tham ding un a gintakhuai nawn hi. Laisiangthou lehkhiak lai khong in eilam leh simlam na kithuzak, houlim leh gelkhawma thumal zat ding khong na kikum thei hile uh tu sangin i pau kibangzaw lai ding in a gintak huai. Huai chih sawnsawn ding hileh ana letkhawmkha le uh veng mai ding chih theih nawn ding hi.

Nidanglai sahkholui zuihlai  in dawi, sikha, huai, lasi chihte khong toh ana kizawl, ana kizom mihing om hi a gen leh gintak ahi. Laigelh i tawm ziak a tangthu ahiam, gelhthoh a ana koihtamlou i hi diam ahihkeileh hiaidan mihing hiou, theihlouhte toh kisaikhakna ana tawmzaw a diam eilak sang in le Lusei pau zangte lak ah lasi nungak toh kingai, ramhuai ahihkeileh huai zawl, zawlnei chihte muh ding, simkhak ding tamzaw hi. Huai kizawlna, mihing toh theihlouhte kisaikhakna (relationship) zawlnei chiha ompen Laisiangthou leh ahihlai a Lusei pau a na zangtoua zawlnei ana chih uh hi ding in a gintakhuai. Ei pau a Laisiangthou lette in le huaimah na zangtou mai uh hi ding in uphuai hi. Kamsang chihpen ahihleh Thukhunlui huna Pathian in mihingte kianga a thu agenna dia ana zat, Ama kam apan thu ana sang, ana za a mipite kianga gensawn, puang, genkhol  ahihkeileh taihilhte nasep enkom a thumal bawlkhiakthak a kamsang minvoh hihtuak hi.

Anih in a dik tuaka, khat peuh pomthei le hang a pomhuailouhna ding om tuanlou hi. Laisiangthou tuam neih kha a, huai zang tuak a khanglian i hihman in ei zat tuak diksa leh ei-a a ngai in i zatlouh tuak tuammuhna kinei  hipen mai hikha ding hi. Huai hiphetlou a Laisiangthou i tuamneihpen tak bang a tuam leh a unique khat i hihna chetna poimoh khat hisak kihita hi. Zawlnei leh kamsang kialou thumal dang tampi leng hiai dinmun a omkha a om dinga, tuni in huaite sui leh gen dia kisa i hi kei hi. Huai chinapi in a tuamdeuh neukha genlutbeh lai le. I Laisiangthou a thupatna i chi diam a kizang nak mahmah “huan” chih khong leh a kallak a belh “tuh” chihte bang le Laisiangthou a ana kizang hikei leh tuni in hiaite i laigelh khongah kizang tuan khollou kha ding hi. Laisiangthou a ana kizang, i na pom leh i khanletpihtak ahihmanin tuni in eipau ngoihngoih dana ging in i zata hi. Huaiziak mah leng ahi dinga kum bangzah hiam paita a Laisiangthou kiletthak khat bang mi tampi in ki pomtheilou in simlamte a hihsak deuhna, eia neumuhna ahihkeileh simlamte va zuihna dana ngaihna bang piang hileh kilawm hi.

Lockdown sunga bang hiam khat gelh ding i chihleh kigelhkha thei ngeilou a, tuzing ki thoubaih deuh adiam Zawlnei  chih hong pawt mawka gelhkhiak zual ahi.  

Dibrugarh
10.04.2020


No comments:

Post a Comment