Apr 27, 2020

MUKTUAM BUT (Lockdown 4)


Muhzoh sunsun i hon bulha, i nak(nose) leh muk ki tuamkha ahih manin i nak (breath) chianga hu pawtte nidang dana olsamtaka paisuak thei nawnlou in hong lumsim hehu-a tunglam hon uktou hi. Phalbi lai a i nak chia i hu a khu a hong pawt bangsim in a khu bang muhtheih in hong om maimah hi. Tunglam hon uktouh chiang in mitbulh sunglam ah hu hong ki kholin hong noma, chianglou ahihman in nuam nenua khollou hi. I muktuam in zillou ahia, a butdan siamlou i hia chih lah kitheita lou. N95 a chihte khong uh bang a chi diam ah.. I hihpatna ahihman hin teh chisuk in ki zangzang mahleh kal khat val bulh nungin le nuam ki sathei taktak naituanlou hi.

Corona virus ziaka khovel hong kikhek thut in gam teng hon nawka, hih ngeilouh tampi hih hong ngai in hihsa tampi hihlouh bang le ngai ahihmanin i ngeina tampi khekzou phial hi. Ki paa saka hih ngeinate hihtou zel di va chih tentan dia lah i bitna ding a chih uh ahihleh chihsim in a omzel hi. Huaiziaka tua muktuam chih khong hon genkha le i hi hi. Muktuam i chi suk maia, a khenin muktuam chih diksalou a mindang pawsak nuam bang le om tham ding hi. A dikpen chihna hilou in hiai a muktuam i chih a simkhaten bang i genna ahia chih  a thei chiat mai ding uhi. Huai kha a poimohpen ahi mai. Dik leh diklou, nak le huamkha, mai le tuamkha chihte khong ah i buai kei a, a thoveng mai. 


Hiai corona thil hong om chila patin gen leh sak a tam a, a poimoh a chihte uh lah lei sawm lele muhzoh ding a om mang kei hi. Eilou midangin le muzou tuanlou uhi. Ahia lamdang takin Lockdown hon chi ua  kha khat khong inn a kikhum nung a kholai i hong pawtkhiak chiangin a kuapeuh in muktuam ana bun chiat ua, koi a a lei uh a diam chihsim in om mahleh va ki dotdot le a uthuai kholkei. Ei bang in le ki bun chetchut tak chu hizel. Thil teng a lampi pi ana omzel hi tah e chih ding ahihlouh leh. SARS, Ebola chih khong a hong om apanin kholai ah hiai muktuam bun pawl muh ding om zeuhzeuha, a tuamte lau deuh uhia ahihkeileh ki siangthousak deuh uhia chihsim in oma, va but kisawm tadihlou himahleh tutung corona pen in  hon bunsak zou chu ahi ve. Bangtan a ki bun diam ah.


 Hiai hii pen huih a pan kiohtheih hilou chi in a tunglamin muktuam in hon venglou ahi chih khong gengen mahle uh tuni in bel bulh ding ahi hon chi souhsouh zelta uhi. Assam bang ah le tu lel a zuih dinga thupiak khat kholai i pawt chianga dawr a kilei muktuamte i but kei lele gamcha hiam beka muk leh nak tuam ngeingei ding chih ahi hi. Gamcha chihpen a theilou omkha zenzen thei ahihman, Assamese te dial  kang pan leh hoih mahmah a mawnglam a san a gial chih theih ding hi. Manipur lama Meitei dial i chihdan toh tehkhinle, a rong leh a gatdan bel kibanglou ding. Huchi in tuni chiangin hospital khonga daktol leh nalsite kia in a but hi nawnlouin hiai muktuam alian a neu, a zawng ahau, a kuapeuh in kibulh mai ahita ve.
 
Chi tuamtuam a tama, khat kia kibunkha pan ahihmanin a koite bang chi a, abangte butnuam chih khong ki theilou hi. Mitbulh bunloute a din nuamdeuh leh kilawm. Hiai toh mitbulh i hon thuah chiangin gensa bangin mitbulh hong ulsuak in nuamlou hi. Ka tanu in chu muktuam bulh masa inla, na nak (nose) shape dungzui in hoihtakin belhsak in huai tung ah mitbulh bulh lechin ulsuaklou ding a hon chi a, huai dan a ka hihleh hong ulsuaklou abang ngei hi. Himahleh huchia i hih chiangin le huchi gige khollou in a hong ulsuak hun hong om zel hi. A khenin sawptheih ahi ahi chi ua, nihvei bang ka sawpta a, ka taten lah sawplouh ding, one time zat ding ahi a chi zel ua, ka zat masakpen paih a tuni a thak ka but ziaka hong ulsuak ahizaw diam ah. Hiai laigelh hong pianloh chu ahi ve.
 
Pharmacy khong i kan chia lah tuni dongin neilou chi  vek ua, a neite va ki kankhalou chitchiat a diam lah ki theitalou. Huchi ahih mawkleh office bang kal khat khong ki kai dekpan hia, lockdwn a chihtouh zel ua office kaikai a ngaih ding leh koi a le lei ding a diam ah. Online khong a va thukhak dia lah tulai a ina hong pete (home delivery lam) bang le huphulhhuai sim ahihna khat om zel. A online ah le muktuam lei di a om na ngial diam ah, ki velkha hetkei zomah ven.

 
Nuam kholkei lele bulh touhtouh takdih ding himai phot abang. Muktuam toh kisai huaitan hileh, lakloh sim a hong banga a thulu le khek tuanlou in bangbang ahiam gelhbeh suk lai vanglak ni. Kisaikha sim vek le ahi boka.
 
Kha khat bang i hong kikhum leh i sam bang ana buk sim maimah in a kang bang hong tamdeuh hileh kilawm. Mukmul khong vaite a dana tamlou a baihlamtak a kiatsiang theih leh khutchin khong bel en kitan lel hanga, sam pen midang kua hiam khat in hon metsak ngai mawk a. Zite khong le buksa a ken kon heuhpan sak di a hon chih chiang ua lah ki muang zoulou deuh a diam, sau naikei chia nolhnolh takdih ngai hi. Inneipan tuh vai sammette saptheih ahi a chia, a sam om nawn mangloupi, a nuailam a poute a tunglam a munawng khuh dia a huitouh touh met ding in khatvei sammet khat sam ngeitak hi. A inkongtual ua tutnaniam a tu in amau puan mah silha sam a ki metsak uh verandah apan ka na ensuk nilouh hi. Ama metkhit chia sammetpa samtou a metsak ding chisim a ana enen mah tuh ki hi. Himahleh a sammetpa’n muktuam vom lianlou khat buna, ding kawma inneipa’ sammet a kunsuk chiangin a muktuam kollua, a kam tuamkha mahmah heuhoulou leh amau gel lah kihou a paupau uh ka muh chiang in “metsak lou ding” ka chi lungsim pah hi.
 
Lawinun bel a sakolbakteh i sterelize sak dia, blade thak leh samsih eia zang in metsak in hong chichi  nalai. Ei muh leh ngaihtuah lah thei hetlou. Metsaklou tuh ki hi phot.

 
Mehzuakte. Ki lausim a diam ah, mi teng huphulh piana a kuamah le kimuang zoulou sim lam hita abang hi. A tunglai in chiamnuih khong lengsim mahleh nitenga statistics khong i hon etet chiangin hong nuam nawnlou sim a bang hi. Ei gam, ei biala test khong a ki hihtawm ziaka eilam khong green zone a om a diam, ahihkeileh, a hii hong lenglou mah a diam chih khong ngaihtuahtham hong ching sim abang hi. Test ki bawldan bang le paizia neitaka kibawl a diam chih khong mawk ngaihtuah tuah theih ding om leh kilawm a batton om hi. Bangteng hileh a green zone a om himahle ahitheitana pilvan kan bel omlou dinga koihdan khat hong omta hi. Pilvan sawm khengval bang le a om zozen diam chih bang le theihhakpi hi zel.  

 
Inkong khonga hong kikou a mehzuakte bang le verandah apan a mel uh ana en vengveng masa in i leisak utlouh pawl bang om mawk hi. Mehdi beisim leh teldi omlouh chiangin bel a lemlem, a hongpai khakha a na ki leisakin tuni dong bangmah ki chi samlou hi. Hon deihsak leh awlmoh khenkhatin voksa lei di om chih khong hon hilh chiang bang un le ki nolhsim mai hi. Nauten duh mahle uh voksa chu a giksim lam ngen a kihihna ah hiai thil omma a le kidekpian leh ka leisak nuam khollouh mah ahi a. Nga zuak, ak zuak bang a om zenzen chia le a hinglou chu ki ennuamlou hi mai. Pawtkhe thei di bang hi lele bawngsa bang chu, a zuakte ziaka a gen a genlouh hi mai.
 
A khenchiangin lah tv khonga i zak mipi hon khat ahihkeileh hivei damloute khongin  damdawi lam a semte ana nawk eksek bang uh le a ziak omkha ding ei ve chihin om thepthup zel. TV News khonga khatlam kia za;  damdawilam a sem, gal matawngte ana khoih mawk uh chih dante kia zakin in bel mohsakhuai uh bang mah hi. Pauselou in a hii va kaikha in damlou bang hita zenzen lele damdawi lama semte khongin honna gimneih maimah di ua aw chih bang.. Khopi lam khonga NE melpute bang Corona peuh ana chi maimai pawl khong ahihna ah.
 
Sum. Mehzuakte kia hileh pha ve. A tung laia whatsapp khong a sum sanitize ziahziah lim khong i muhleh nuih bang za sim na in, hun hong paia i hon ngaihtuah sau chiangin en le hihtuak sak khongin om hi. Dawr a vanlei ahihkeileh inkong khonga meh a hong zuakte uh i lei chiang bangin i sum piak ding hisap kawmin ki leita hi. Dawr a van i leina a dangka zanga bang pe ding hile, zanga man geih ahihtheihkei lele a kiang nai deuh ding a hisap in ki lei a;  inkong khonga mehzuakte bang za ahihkeileh zanih geih piak ding, chihbel, amau sumnen hon leh kik uh ngailou dia hisap siama lei hong ngaisim hi. Kivangpha ahi dinga, Lamka lam khonga ATM a sum lakkhiak danin buaihuailou a, i va pai leh lakkhiak geih ding na om thou hi. Kituak fuh ahizaw diam ah. ATM a sum i lakkhiak chiangin le bank a semte khong in sumte a khut ua khoih guapguap kholloua, plastic/surgical glove khong bun a sum khoih uh hia chih khong ngaihtuahna a honglut in sum bangle i lakkhiak khit inn i tun chia khatkhat a i sanitize leh inkuante bangin le hon nuihsan sim na un, pilvan mah hoih ahi chihin om hi.
 
Damlou. Mihingte ki phasak sim phenphan geuh mahle, i hinna tunga thu i neihlouhdan hiai damdawi omlou hii leng bangin le lang chiangsak mahmah hi. Hiai hii ziaka lockdown kimlaitak in damlouhna khat bang khat neikha le, nak buaihuai nan chia chihsim in om hi. Hinna leh sihna khong Pathian khuta om ahi a, a hun hon tunsak chianga tung mai hiven, hiai lockdown kimlaitak in huchibang khong hong tung maizen leh chih khong i ngaihtuah khak leh Pathian hoih in ki nak hamphatna e chih lel in om hi. Kipahthu gengen ding dan zaw hiveh aw.

 

[Dibrugarh. 24.04.2020 a gelh, 27.04.2020 a zutman]

No comments:

Post a Comment