Dec 27, 2009

THU

Hiaipa’n bangthu gelh sawm a taphet de aw chi’n literature lam khong na na muangmoh maithei, ke’n le bang thug gelh sawm ka hia chih ka thei nai kei. Thu chih thulu a zanga abul pan ek mawk in, a hong pai khak na lamlam a pai sak mai ding chi dan ka hi. Thu chih hi i pau ah a zatna a tam khopmai a, i gen seng kei ding chih le a lauhhuai zaw abang. Pau tuamtuam zangte bangin le thu chih thumal ana nei ve tei uh abang hi

Meghalaya khonga i om chia khotualte huphurh sim, a zak ua Khasi va chihchih di nuamsa lou, amau theihlouh dinga inteekte i chih ngeingai zozente bangin le Thu chih ana zang sam ua, hilele amau bel vaipau behlapna lela zang houh ahi ding uam ah.. Vai nambal - ekthu, duithu, tinthu, charthu, pansthu, chhethu, saatthu, aatthu, nawthu, dosthu etc a chi ua, number tawm lamdeuh genna tuh hi peuhmah leh a kilawm hi. Hazarthu, lakhthu, crorethu chih khong ki zakha khollou ahihmanin. 

Meghalaya khonga kipana sappau leh vaipau (i siam emaw, i siamkei emaw) zang pante a dingin vaipau a thu huchi zat ding ahihleh chia i zat dek chiangin lah vaigam khong ah kuama’n ana zang hetkei uh abang zela, kiginlouh kala i va zat khak zenzen chiangin le kisuanlahhuai sim abang maimah hi. Koi apan a ana top uh le a diam ah. Talpakte’n lah Sakthu, Namamathu khong chi toihtoih zel ua, a omzia a theiloute adinga eipau a va lehsak ngam ding le abang zozen kei zel hi. Zatdan zaw kibanglou hi peuhmah. Namdang zatdan a hun teng va zatnadan lah om ke’n chin, ei paua i zatna lam manohta ni le.

I Laisiangthou bang ah gintaklouh lam takin ana zang maimah a, atungin Thu a om, thu tuh Pathian ahi ana chi a, Jesu genna lamlam khongin ana zang hi. Ka neulai in Songtal ah ka nu leh pate’n a hon zin pih ua, bang kum ahi diam ah ka thei kei, kum bangzah ka phata diam chih leng ka thei kei. Ka theih gige khat bel kholai ah, hausate inkong khong ahi diam ah, gawkui sangpi khat a kiphut a, adawn ah thawnsaau (mike) a kikoih hi. Huai thawnsau apanin zan chiangin Lusei numei khatin Pasian thu a genseka, “ A tir in thu a awmm, thu chu Pathian ani “ a chih lamtak ka thei hi. Thildang a gen ka theih bel  a om tuan kei.

Ka ngaihtuah maimai seka, early 1970s tuh ahi ngei dia, huailai a Lusei numeite ana nasa lawkhin hi ding uh eive chih khong, bang chidana Songtal a Lusei numei in zan tenga Pathianthu gen thei mawk a de aw chih khong leh a Songtal mipite’n a thugen a thei mah ding ua aw chih khong.

Thu i zatna dang khat nawn ahihleh i theih chiatsa bangin meh ding a i duh mahmah a i um-uih lam genna ahi. Sathu, bekanthu, aithu, ankanthu, gotuaithu chih khong meh ding um-uih i omsak hi. Talpakte toh tengkhawm i hihna ah amau zatnopdan toh ei zatdan kituaklou lua ahihmanin amau kianga thu paumal zat a kisuanlahhuai diam chih bel ka thei kei hi. Imphal khonga omkha ngeilou ka hihman in.

Literature lam bang ah le thu chih hi mun tak i luahsak a, Thu i chih la, La i chih thu i chi zozen hi. Tedim lamin Thu in la hi a, la in thu hi ana chi tei uhi. Himah ei, la a le thu gen theih, thu le la suah theih. “Atir in thu a awm” chih bangin thil thupi a piantheihna dingin a thu a a om masak kul mah hi. Zomi nam, Zogam chih khong leh politics khong bang le a thu a nasa taka omsak (gen) phot kul mah ahih tuak. I omsak, i piansaknopdan mipite a thu a theihsak phot a sai ding mah hih tuak. Khaih! Politics lamlam i tung dek mawka…

Midangte ngeingaihloua mahni thu mah deihpen, a thunei pen hih utna chih khong le thu chih kammal i zatna khat himah ei. Dapzar lamin a thu ber a chih hih ut manin mimal, inkuan, vengsung, khosung, saptuam sung, society etc a buaina bangzah a piang diam ah. Thu pai hih-ut man a vai kihawm zui theilou chih bang le om in teh! Naupang leh hausa thu i chih chiang bangin thu zuihlouh theihlouh ahi i chihna ahi mai hi.

A hong saulaw kha de aw... Chiphot ni.

2 comments:

  1. thu a non pat giapgiap leh bel hong pai hoih mah mah dingin um bilbel ing.Munpi neih tuak hi mah ve aw......

    ReplyDelete
  2. nang le ana bawl pah ziang ve :)

    ReplyDelete