Jan 14, 2010

TS KHAI' LA KHAT



1980s TOU vel ahiam a kawlgam lasiam minthang TSKhai  India a ahong zin leh mata om a,  suangkulh khong tanloh ahih tuak a. Huai tungtang la a phuakin, Zoheisa album ah asa hi. Hiai Zoheisa album pen Manipur a recording kibawl hi awmtak ahi a, a album kana neikha ve a. Himahleh tu hunin ka cassette luite lah ka  ngai thei nawn keia, Khen Solomon' www.zaideih.com khong ka zon bawl lelah hiai la ka mu zoukei a,  a la ka gelh khiak dek chiangin a kimin ka thei zou nawn kei hi. A la akimin ki theileh houlimna ding a hoih dia ka gintak na khat ka neia, a la min (thulu) le ka thei chian nawn kei. TS Khai in a la hoih teng collection album khat bawl lel hiam hi in a kiza a, ama la khong ana houlim le a album a bawlkhit chianga phatuam ding advertisement i chi hiam, ZOL in i promote na khat le ahih a lamet huai hi. 


Ka theih dandan, ka theih tantan a nuai ah ko’n gelh sin ding:
Tehpih omlou Tung Sianmang hong itna
Naubang ka san lungdamlou om thei keng
Lung gelgel in Sian simthu siam bang sin ding
Zing ka zinkhia laizomte tenna a

Vang kholai ah melma Burmate chi’n
Henkol tangin laizomte vang kholai ah
Lai ah na sang henkol sut ding omlou
Lai ah nuih chiam hong lel lou aw
Pianpih na laizom hi'ng

Lungtak simthu lailung a ka gel chiang
Na sa lua ing leitang neilou Zomi
Zogam leitang patpuan bang sia hi zouta
Ka gam ka lei chia ka lel ding om lou 
A diklou a om leh a thei ten ana correct unla, a kimlou a om leh hon gelh kim ding in kon ngen a, huchi rualrual in houlimna dan khat a om om thei hiam ah.. Aman a chih mah bangin i buaina leh haksatna masapen Zogam, mahni gam i neihlouh ziak ahi pen dinga. Huaiban ah politically a gamtuam a om i hihmanin unau laizom hilele i omlouhna gam chiat a sorkal ngaih in ah gamdang mi i hi mai zel a. Himahleh unau khat, sungta-putu a kila i hihmanin leh sumsin, Pathianthu gen chih khongin i ki pohin i ki zintuah thoua, matlouh le tampi a om dinga, matkhak pawl bang le a om  ding mah ahi.
Hiai tungtang ngaihdan houlim sin ni. Houlim ding ka chih chiangin kawlgam lam leh vaigam lama om Zomi kitawng ding, kimohsa ding chih lam ahi keia, huchibang lam hiai a di'n a deih leng ka deih kei hi. A la paizia ah tuh TS Khai in mohsak neia phuak a batna tan a om thei ding. Himahleh i houlimna dia i deih pen unau sanggam khat international gamgi in hon hal chianga bangbang haksatna omthei ahia chih leh bangtan a pilvang a bangtan a ki theisiam ding i hia chih lam khong hi ding hi. A positive lam chihna ahih chuu. Huaiban ah Zogam i neihlouh thu khong toh ngaihdan hon sung dih ua le. Ahoih zaw deihna in kimohsa lam leh a hoihlou lam a houlimna apai khak zenzen leh adminte'n ana lakhe pah le uh chih i ngen ngal bok ding.

feed10 Comments


phualva
January 08, 2010
59.161.124.189
Votes: +0
gelh khek chih a om mawk di hia, i ngaihtuahna a omte gena houlim ding i chih mah aka hi.
report abuse
vote down
vote up


Zauva
January 08, 2010
164.100.24.182
Votes: +0
QOUTE:
"CCPur district bang lian hun thou hi a , District nih suah didan khawng ngaihtuah a , Development fund i cih cih te atamzaw sem kaihluutdan ngaihtuah a , kipuah vah di hizaw lai lim veh aw. Singngat tang ah khen phok in , a singtang zaw lam deuh teng District khat suah zou bang hi ta le !! Mun lem chabng Tuivai zang koimunhiam khawnh ah District Hq. Complex om sk di hang a, District Hqtrs. nanana cu Lampi a/ Meivak/ etcetra atungngei ngei di hipahphot ci ou !!!! Tampi zohsa ..social work le ngai ken teh !!!
I Lung kimlouh ciang bang a le Guite Road khawng Bandh neel-nal sam di hang a , nuam lua di ei thahah ve" !!
hiai atung a Pheisam gen chiah zaw ahideuh ngalkei....a practical din ka gingta kei pawlkhat isukipak lawkhadi...!!!!
bana, ei leh EI leh itenna kipuah in sum nak leh nektak zonna etlah huai in bawlphotle ichi a..hiaitan hi tuadan a anA awmkhinta kum 60 val bang hiaidan a awmkhinta hilo maw ihih uh.Lungsim sung kigawmna ahi poimawh kasak kenbel...emotional unity/oneness ngai hivaw...pawlkhat awm henla huai min in cultural khawmpi bang or festival bang ineih a...interaction ineih mun leh lungsim kinaihna hongpiang hatding in ka ngaihtuah hi...kei mimal ngaihdan in..Sim leh Hmar lamte khatvei khawmpi lian petmah neikhawm in awm leng, anihna chih ilung-gulh ding un ka lamen..mihing in kipumkhatna zar ihonzo tatak chia zaw nuam salo ta awmlo dia gintak huai hi. Mizoram a PNC khawmpi or any khawmpi a Serbung, Haichin chihte Cultural lam lahna neidia hong kuansek uh hituak nuamtuam in pisuak sak mah2 achisek uh hi.athubel a awmdia himah athu-a saupi vazam don2 a meeting vaneih2 niloh sang inle Pawlpi khat awm henla..huai in khawmpi Culture/Festival lam kawk deuh bang honsai leh Cultural RevivalISM hong awm dia eilak a lungsim sung kimuh tuahna hon piangsak baih deuh diam chih ngaihdan kana neive sek a huai hon ziak thak kahi zaw...GELH KHELH A AWMLE NGAIHSIAM AW..!!!
report abuse
vote down
vote up


whoami
January 07, 2010
164.100.41.34
Votes: +0
Lungsim a sak leh khang kigawm ding, solkal khat nuai a om ding cih pen pai tou tou (lungsim a om gige)himahleh Pu Pheisam hon gen bangin tulel a i om khakna mun teng puah a, gam nuam suahsak phot kha a masa ding hi in ka ngaih tuah.Global lusim nei kawm a local tak a sep khiakna om kei mawk leh....chi lam dan kai'h chu maw le.
I luahna kuam leh mualte i cheimawi phot dia, tenna taak in bawlin, nek-leh-dawn, sum leh pai lamkhiakna ah etlah huai deuhin om linlen phot peuhmah leng maw......
report abuse
vote down
vote up


pheisam
January 07, 2010
164.100.8.3
Votes: +0
Ngaih dan gen ek ek mawk kha nuam himai e maw.den ciang in i hong lungluut law kha dia kuankhiak bang ihon sawm kha pheng-phung diam ah (Ciamnuih) .Kigawmna di i cih ciang in haksa isasim a , kikhen ni icih dek ciang in lah ' hideuh kei veh aw ' ici zel uh cu ahi pen mai in ka thei.Tulai cu.
Lamkhat ah , Nidang a le kigawm (thei) khollou sa ihi ua tua kigawm di igen gen bang le hithei tak tak lou bang le hithei zel ei ve. Nidang in ikigawm ngei him him uhia ? Hon dawng dih ua . Kigawm malak a kituahlouh / kituah khollouhna gui apai den khat om hizaw hi lou hiam?Huaiziak tak in ahi kigawm hoih sa ihih tak tak leh abul ah panni ka hon cih ( ka comment masa ah).
Ngaihdan dangkhat ah tuh , I omna mun / gam tek ah kumpi kiang a kitukluutdan siam ciat in , hamphatna neng neng imuh theih te muh sawm in , ei le ei kipuahvah sawm phot lai le hang houh adiam maw ? Etsakna mai mai khat in lale, Burma gambang a cu Military Govt. lah baih a bei lou dia , galbawl a dou ding ci ihih vanglak kei ngalleh kihoutheihpih zawk a, i gam puahsak meng meng zawk phot bang hoih zaw maithei. Kua thulaklouh khat a dimokrasi vacih cih zen sam bang zaw umlou lam pang kahi.Dimokrasi hi le zong Kawlte thunuai ve ve ding hi ua maw ?India bang a le tua ina omna sa dan (tribe politics ) dankhawng mah ua om fir-fer lai tadih a , iphakna ciang ciang a hi lin-len om phot bang hoih zaw leh nek piang zaw himaithei. CCPur district bang lian hun thou hi a , District nih suah didan khawng ngaihtuah a , Development fund i cih cih te atamzaw sem kaihluutdan ngaihtuah a , kipuah vah di hizaw lai lim veh aw. Singngat tang ah khen phok in , a singtang zaw lam deuh teng District khat suah zou bang hi ta le !! Mun lem chabng Tuivai zang koimunhiam khawnh ah District Hq. Complex om sk di hang a, District Hqtrs. nanana cu Lampi a/ Meivak/ etcetra atungngei ngei di hipahphot ci ou !!!! Tampi zohsa ..social work le ngai ken teh !!!
I Lung kimlouh ciang bang a le Guite Road khawng Bandh neel-nal sam di hang a , nuam lua di ei thahah ve !!

report abuse
vote down
vote up


phualva
January 07, 2010
115.117.150.179
Votes: +0
eh! nagate ka genkha naikei. nidangin ebc te khongin burma lama naga nam mawl deuhte kiang khonga Pathianthu ava gen dek chiang un naga gamnuaimite'n kou gen d ahi chi'n ana phalkei sek uh chih khong a kigen ka za ngei hi. a dik diam ah..


burma lama naga tribe khenkhat khemnungan chihdante bang india a nagate'n a in ua ompih in school khong a kaisak ua, bangmah sum a la kei uh. amau a septheihtheih uh a sem ua, huchi in laisim in a om top mai uhi. hun hong pai zela, huai khemnungante bangin student union khong hon nei ua, mi ina a om dek chiang un tv a nei uhia chih khong a en masa ua, tv neithei chiang tan in ah a om nuam deuh uh a chi uhi (hiaite kha khopi hiloua nagaland singtang khuate ahi)
report abuse
vote down
vote up


phualva
January 07, 2010
115.117.150.179
Votes: +0
pu pheisam in a hon gente ban ah namdang tampi international boundary in a khen khak a om ding. ei kiang nai ah bengalite, nagate khong bang a om lai uh. huchibang namdang te'n gamdanga omkha a mipihte uh bang attitude in a en ua chih khong le hon gen kai le u chin.


mizoram ah khenkhat in foreigner is foreigner a chi top mai ua, a khenin lah i unaute ahi, ki haw theilou i hi a chi uh. dinmun hoihzaw a oma kuamah i mamoh kei in chu foreigner is foreigner chih a awlsam maithei.


bengalite bang aki theihsiam ziakua bangladesh a apana tripura leh assam chih khong hong luahdim uhi. huai gentaklouh lamka khonga nidanga pan dukan bawl, a khua uh i dawt chia tripura peuh chi mawk sekta kha bangladeshi ana hi nguttak di uh a vele chih in a om hi. tuni a mizoram a labour nasem tamzawte bangladesh apan ahi ding, nagaland ah leng ahih a gin huai.


hichitan khong gen phot ni..
report abuse
vote down
vote up


phualva
January 07, 2010
115.117.150.179
Votes: +0
ngaihdan hoih taktak na hon gen ua a kipahhuai kasa. ngaihdan gena houlim ding i chih mah ahi. huchia houlim theihna a omna ding a amun hon bawl lel dan ka hi a pu zauva a kisuanglah dekdek abanga. kisuanglah lou hial a ngaihdan houlim ding i deihna ahi.


midang in le hon genbeh zel uhen aw
report abuse
vote down
vote up


Zauva
January 07, 2010
164.100.24.182
Votes: +0
Atunga comments te kha hoihlua napi'n gensau loh di aw...:......Hiai La Pu Songzagin in ahontak latkha High School kailai a La kiphuah hin kathei a..Amigenpa kha, Ha khatsung khong Imphal Jail a vatang hihtuak hi. Singngat Bazar Buk a Jail tang ahong pot in Concert hong nei a.hiaila bang hongsa ngut hi...ala thu hi kathei nonchiah ka..huan..Zogam Khuapite chihla bangle aman honsak chia hi HUAMZAU in "Hong gen ning e Zogam Khuapi te, Lamka, Thanlon, Signgat, Kangpokpi" etc. etc. chin la sa liah2 mai hi.Adikthei mah2 hi.


Pu Gin in ahon kup uttak hichin kon kumdi, mimal ngaihdan mai ahi chih sim tuten ana thei leuchin: hithei bang hileh..Sim leh Hmar a awmte Pawlpi khat in kipua in, conference bang nei zua2 sek leng..ki itna leh pumkhatna asuhat thei zaw diam chih ngaihdan kanei.Kei Mimal ngaihdan e.g. in..Simlam ten Political Organisation din ZNC ana zang ua hoih mah2 hi..tuabang bawk in Hmar lama tenle tua mah dan in ZNC mah in ana kipua leng bel pawlkhat kisuak lel chihna higeih leh kilom hi.


Huchin, General President alianpen khat i awmsak dia, President {Simlam-South, Burma)& President (Hmar lam--North, India) awmsak nonleng..hiaite kha gentehna mai2 petmah ahi.Hiaidan bang hileh khawmpi bang ineih chia..General Conference[Khawmpi lian] ichih awmdia..Conference --Simlam bial awmdia, Conference Hmarlam bial awm dia...General Conference.. Khawmpi lian bang ikisingsak nang bang hong thupi di..hong huapza di..aziak agam leh mipi huap lian law mah2ta..International boundary kantan eihtak ding chia...maw....,akarlak a kua jat kua nam ana phengphi deuh bang awm leh le alet a hong let thawh ding eitak chia iik ale namlo di in Zosuan vek ika...huchih tuam2 di hilo chiteng a zousuk geih mai ding ihi.


thulaklo sim chu ahidia..himahle ngaihdan mai ahi...petmah in..!!
report abuse
vote down
vote up


pheisam
January 06, 2010
164.100.8.3
Votes: +0
Namkhat hi na pi , International boundary in akhen khak tampi om hi. Eg. Kashmiris, Tamils etc.Tua te bangsim in ei lawi le ikikhenkha uhi. Sawtnaikei mah leh.
Gamtuam / uk tuam a i om ciang in awl awl in ingaihdan , i utdan , i nek le tak leh initeng thiltuah te hong kilamdang hi. Ukdan(System of Goverment) kibang lou bang ahih zawk mah ciang in . Hu ci in pau dan , laimal zatdan na tawm awl awl i hong kikheng thei mawk hi.Ei sung lel et in le , i gintaksang in, nak pitak in i khosak / khohei dan te ana kibang nawn lou gawp man ta hi.Namkhat /phungkhat ihi cih pen selvuallouh thudik ahi hi.
Bang loh ta ding ?
1. Mihing le mihing kikawmtuahna (human interaction /person to person contact )hah neih sem sem sawm ding hi. Tua omsak thei ding in -


a) Biakna pawlpi te bang kivehtuah / kicial tuah zel ding (eg. Tuiphum pawlpi ciat ciat cih bang te pawl !!)
b) La le thu ah ahitheitan in kizop sawm ding (eg. Zomus le ZAA te bang kithuzak den phot peuhmah ding !!)
c) Games and sports (eg. Zomi namni Football tourney bang ah , Tedim khua a te , Tonzang a te Kawlpi ate , Lamka a te cial khawm ding cih bang !)
d) Akawi zaw zaw te iva khualzinna , iva hohna a te zahbawl a , zuih dan siam sawm ding.(eg. Lamka lam te Tedim khawng a va hoh in kei Paite /sim te/ vaiphei hi ing khawng va cih cih ngailou. Tua bang mah in , a khat lam te zong Lamka khawng a ihoh / i ten ciang ki tedims / ki teizang saklua/ ki Chin sak lua cih te pawl om saklouh ding .
e) Beh le phung bang kisuut a , kizongkhia a , kimatzawksem sawm le hang. Beh organisation khawng gen sia sia na hang a , khat ihih lam kitheih suahna , ki ngaihnat na omsak tu ahihlam theih sam ding in ahoih hi. Electon dek ziak khawng a Beh khawmpi khawng om hi se se tuan lou ahi cih theih cet kisam mah mah hi lou hiam ?
f) gamgi zul a te bang ankhing , tuibuk kikawm den ham tang ding .
report abuse
vote down
vote up


ngaihanglaimah
January 06, 2010
202.141.127.193
Votes: +0
A leikha in kong pang aw. Phulunte'n hon zuipah unla. Hiaila ka zakha viat a, hilele, nang sang a leng theilo zawlai ka hi. Hiaila kammal thu ah gentheih nei ke'ng.


Zogam pen phel ni pha a:
Burma a Chin State a om hang in hiai- Chin State ah Tedim Kampau ci maini(tedim pau sung ah zong pau ci tampi om) a, hiai Tedim kicite Chin minam sungah minority hi uh a, Tedim mi kicite'n Zomi/Zogam a deih hang un adang hiai falam, khalkha kicite pawl(chin kici ve tho) in deihlo uhi.


India ah Manipur State leh Mizoram State ah leh Assam ah khuanei a tenna om hi (state dangte ah a mi om mah leh khua hial a teng omlo hi.
Manipur ah Zomi a deih Paite, Zou, Simte, Kom, Mate, Tedim, Vaiphei om hi. Hmar, Duhlian, Thadou-Kukite'n deih bilbello uhi.
Tedim i cih mai, Suhte (Sukte hilo leuleu)in Chin State ah Zomi hahtangpi a a deih hang un manipur (India ) hong tun ciang un Tedim/Zomi cih thupisak sang in Chin chih hong thupisak leuleu uhi.


Aizawl lam leuleu ah Paite omte hih lusei pau in zo gawpta ahihman in Paite hihlam le kitheilo/utnawnlo tampi om mawk hi. Ut leh utloh thu hithei mawk di a diam ah.


Assam ah Karbi-Anglong District ah cihtham a tam metmot hikei mah le uh Paite om zek uh a, Khonuam, Jawllian cih velleh huai kimlak ah inn tamllo-lo in teng uh.


Hiaiteng kon genna ah - Zomi kici uttaktak a, deih taktak a, gam-le-nam bawlkhiak sawm taktak ihih ua le cu, heutute'n pan hon lazek uhenla, hileh hoih di hiveh aw. Panlakna taktak le om khollo (ke'n theilo?)hia ahihkeileh pan nak lak lawtel?


Mipi' phunnawina bangle et khiak tuak kasa. Kei mimal ngaihdan in nam heutute a kua akua ahoih uh: mipilam cu mawhsa ut kazawta ve. bang ziak in? sum le pai thu/siahkhon leh siahpiak thu ah gen le sak tampi om abang,huan ah a kizatna tan bangle a theilua om i bangsim ua.
heutute hoih kasakna maw...ei' (mipi) kiang a om hithiat geuh un, i haksat i nop i dah hon theihpih uncin, nagate khawng, Luseite khawng a heutute uh kha London khawng a va om mang uncin, nuamtak a khawlo phawklo a va om uh ahihmel na thei ua hia? A sum don khiak uh bangzahta huai a gamdang a omte' aadi'n bangzah ta akhakkhe di ua cih na ngaihsun ngei uhia? Ei ate bel huci le omvetlo, huci bang in omta le uh bang i gentuan dia?


note:www.zogamonline.com a kisuah hiai lama ki koihphei ahi

No comments:

Post a Comment