Nov 14, 2010

KHUTSIL

ZANLAM ZEKIN Aizawl apan Silchar pai dingin motor ah vaite khat ka pua hi. Durtlang pelh zeka passenger pua garite Thumna Mun ah zunbuk om hiven, huaia zuntha ding a khawl a motor apan ka pawt leh ka lawmpa’n a tui ka zatsak ding beisei takin “Lamkal a zunthak chia khutsilna ding chia tui ka puak ahi” chi in mineral water bawm polethyne a kitun a sunga tui om khat tawi in hon lak hi. Ke’n le “Aw” chihsan lelin zun va tha zokin a tui bel ka zatsak tuan kei hi. Lawmpa’n dawn ding tui pawlou in khutsilna ding bel a pua hi.


Hiai toh a kizom diam ah thil khat henlut zual le. A mi zaw i gen dah dia, numei khatin le pasal a neih nungin bang thei kha a diam ah “Nidang a khual khong i zinna a pasalte’n (ama pasal chihna hilou, male chihna) lampi a (gari khong a khawl chianga) nektheih khong hon lei ua a khut ua hon piak uh kine mai sek hia, nak kihhuai e. Ka ne nawn hetkei di” chi ngei hi. Khut sillou pi a a khut ua pan nek ding khong pia uh a chihnop na ahi deuh ding.

Atangpi a genin ei pawlin vaite khong toh tehin khut i siltam kei in zunthak khit chianga khutsil bang i chiing khol kei hi. Annek dek chiang in bel a lou theilou in khut ki sil a, huchilou kal a khut i sil bel nasep khit khong ahi deuh mai ding. Zingkal a nupi ansu khatin atate kiang ah “Na pa a thoh chiangin a khut ana sil henla, maltameh ana bawl heh aw” a chi a chih uh khong chihlouh. Juda mipite’n Jesu killup dinga nasa taka pressure a piak chiang un Pilat in nial zoulou, lah sihna ding khopa hihkhelh a neih lah mu silou ahihman in leh azi thugen theilua hiding hiven, Jesu sisan a mohpuakna la ngamlou in ki namnoihlou ahih etsakna ding leh a kisiamtanna ding in khut a sil mai a, huchi dan khongin le khutsil i zang tuan kei hi.

Vaigam ah a tui le kidaih deuh mah a diam ah, vaite’n khutsil thangsak in khut a sil mun mahmah uhi. Nikhat in bangzah vei khong a sil ding uam ah.. Insung ah, bathroom ah leh office, school, college, hotel khongah khutsilna ding lemtang a kibawl veka, station khong, airport khong a public toilet khempeuh ah leh rail sung, lenna sung nangawn ah zun thak, ekthak khit chianga khutsilna ding lemtang om vek hi. Huai lemtang kikoih ah tui a khutsilna ding kia hilou in sahbon, lai sahbon (paper soap) ahihkeileh sahbon tui (liquid soap) chih khong omin tui hekpawt a khutsil mai baihlam mahmah hi. Airport khong bangah khut silkhit chianga haikeu na ding a om zomah lai hi.

I chihsa bangin eilam ah khut kisil tamloua, zunthak khit chianga khutsil genlouh ekthak khit chianga sahbon a khutsil bang le a ching ki tam kholkei leh kilawm bang hi. Tui a kisil hina ven chihbawl a atuam a khutsil kisawm nawnlou houh ahi diam ah. Ei lam ah leng dailen buk sung ahihkei leh dailenbuk a pan pawt chianga sahbon a khutsilna ding lemtang bawl tuak abang hi. Tui haksat ziak hiam, sum haksat ziak hiam a huchibang ana bawllou i hihna sangin i ngaihtuah ngeilouh hiam i ngaihpoimoh louh ziak khong a na bawllou ki hi zaw dingin a ginhuai. Nupi anhuai lai a dailen suak guih a va dailen khit chiangin a khut hoihtakin sahbon toh hon sil phot henla, towel bangin a khut hon nulhul photin huaikhit chiangin a anteh mal hon sunzom le tuh khut sillou a anteh mal zom mai sangin ana enpa ngaih apha zaw tham ding.

Sianthouna taktak a poimoh pen himahleh sianthouna toh kisai a ngaihphat theihna ding a gamtat le a poimohna a om ding hi. Vaite’n pan dukan khonga kuva hon bawl dek chiangun a khut uh hon sil masain, kuva koihna ding mun a singpek tunga sanmica kiphah a puansan kawt ngei un hon zut masa ua, puansan kawta kitun pan nah pen a leidekpa a ding a special deuh teng hi awmtakin hon zong photin a hoih a muh chiangun baltin a tui sungah hon diah in hon sing ua, a khut kawt uh puansan in hon nulhul khit chiang un kuva hon bawla hon piak uleh  ngaih a pha mahmah hi. I kuva ding a bawlma uh, i va paima a zun ana thakhin, ek ana thakhin bang hile uh le ngaihphat theihna khopin tui leh puansia khong a zang siam uhi.  

Zunthak khit chianga khutsil chih genkhata lakloh i hihmanin hoih gen vanglak ngut ni. Zunthakna pen i taksa peng khat mah ahi a, mihing mahni taksa kemsiang zoute a dingin huai va khoihkhak (zunthak) chianga khut teng nin gai mai di le ahi diam chih dotna a om thei mai thei. Vaite’n tuh siang sa zoulou ahi peuhmah ding ua, a bul ah khualzinna banga a dawn ding uh tui pawlou a zunthak chianga khutsilna ding pawzaw uh ahih i genta. Chihsa bangin vaigam ah zunthakna mun khempeuh ah khutsilna ding lemtang omngal a, amau hihdanin zunthak khit chiangin khut bang ki sil deuh gige hi. Sil keile vaite bangin hon muh un tuh a hon kihgu lawsim mai ding uhi. Taksa pumpi kem siangthou zou tawk lele zun i thak chianga khut bang thakkhum khak theih, khuta zun neng bang kha thei chi uh bang le ahi kha mahna. 

I gam ah tangpi sianthouna lam khong hi (ka theihma himahleh) 1960s khonga Siamsinpawlpi malakna ziak khonga pan a khanglou i hih tuaka, huai nung lam pen mimal ah kinga touta chihtheih leh kilawm hi. Tuni in ki changkang sak in banghiam bang lele sianthouna lam khong ah - khutsil kia hilou - i kivel thak a i catch up ding a poimoh om zekzek kha dingin a gintak huai.

[ a gelhdan le khutsil chia gelhmat di hia, khut sil chia gelhmat louh zawk ding, ka gelhmat suk mai ]

No comments:

Post a Comment