Nov 14, 2010

SIAMSINTE LEH SINSAKTUTE

Nikum lamin kawlgam a lawmte khatin India ah Teacher kammal eipau a bang zang i hiam chih hong kan hi. Sia ka zang kei ua, sinsaktu khong ka chi ua a khenin Meitei kammal kawmin Awja achi ua a khenin (Aizawl lam suak hingei ding) Skulpu khong achi uh ka chi hi. Laisiangthou khonga le sinsaktupa chih khonga kigelh ahihmanin eipau a teacher genna dikpen sinsaktu hiding hi. Kawlgamin le kawlpau khong kawm maia sia na chih sangun  sinsaktu mah chile u chin hoih zaw ding hi khong ka chi gawpgawp a, sia pen ana zatsa uh ahihmanin genkha pen sa-in deihbawl deuh hileh a kilawma,  ka thilgen amen lawtellou abang kasa hi.

Eipau a hiai kammal bang dikpen ding ahiam chih lam gensawm i hi kei. Sinsaktu leh siamsinte kikal khong gen zek sawm i hi zaw. Atangpi a etin eilakah siamsinte leh sinsaktu kikal ah gap tam mahmah hi. Kum tam nai hetkei mahleng, kou school kailai, college kailai kon chizen sam ding. Kou bel class ah sinsaktute gente ka kingai mai ua, note hon piak u leh ka gelh mai ua, huaiban sinsaktute toh relationship bangmah ki maintain lou himai sim hi. I khankhiakna khong ziaka ki niamkoih lua a sinsaktute va pawlbawl thei vual dia kikoihlou le a kihi maithei. Laisim le a ki serious kholkeia, i passik nak leh chih khong ki sawm lel mai ahihna ah sinsaktute le va ki maiet khollou, relationship le ki bawl khollou ahihna le a om tham ding.  

Tulai in bel ei laka siamsinte le a competitive un, a hahpan ua sinsaktute toh relationship hoihtak bawlta uh hingei dingin a ginhuai hi. Vaite khongin a sinsaktute uh siam kholkei le uh leng sinsaktu ahihna uah siamsinte sanga theih hauzaw himhim ding chi’n nasa takin maiet, zahbawl in kipahsak sawmin relationship bawlpah uhi. Dotna dot ding bangle kituh thei zozen uhi. A theihlouhte uh a dot ban uah class khong ah le houlimpih leh discussion khong neihpih thei uhi. Sinsaktute apan a tam thei pen zialkhiak sawm uh hipen hi. Sinsaktute theihna leh siamna nak chi ahi ding ua, naupangchik bang hilele mihing takin zah mahmah dana kilangin om thei uhi.  

En bel, sinsaktute zah khollou i hi diam ah, zahdan i neihsun le ki sikha lauh hi zaw leh kilawm hi. Akhenin lah siansaktute muhdah bang ki nei mawkmawk. Sinsaktute thring i sak bang, CHK lou i sak bang, a mel a i muhpeihlouh bang, a mihilhdan i BIT louh bang, siam i saklouh bang i omsak a, sinsaktute toh kinaih kisawm hetlou sek hi. College bang ah sinsaktu khenkhatin dotna hon dong ding in nasa taka discussion neihna dinga pan hon lak ua hon  fuih chiangun le i ngaihdan leh muhdan ki gennuamlou in discussion ki lunglut pihlou in kipichin pih nuam khollou mawk hi. A bilha thoulou hon zaw honsa sim na lou di uhia.

Vaite khong sutdanin school, college a class teaching leh sinsaktute toh relationship bawlhoih a pan mark 80% khong ki muzou a, huaiban 20% muhbehna dingin private tution khong lak ngai danin a koih uhi. En bel private tution khong i lak chiangin maths leh science khong a pass zou mahmah lou chih ziak khonga i lak a hi nuam zaw hi. Kikhai deuh lai chu a kibang ve maw. Silchar a college thak Ramanuj chih hiam khat a hoih mahmah a agen uh a oma, a ngaisang mahmah uh. Hiai college a kainuamte in admission a try ma uh, kha 6 khong advance bangin hiai a sinsaktute apan tution lak kipan khol maimah uhi. A hong kai ua class a hon lak chiang un sinsaktute toh kineelkhinta, tampi ana theikhin ahihman un sinsaktute apan a zilkhiak ding sangzaw khong hon ngaihtuah theita uhi.  

Mi huchitel a pang dan ana hi zenhouh uhi. Huchipan le eile bang din i lohching lou tuan dia. Siamsinte’n vaite a pan zil ding omte zil zel ni. Siamsin  i hihlai in activities tuamtuam, politics, music, sports, khotang, sahkhua etc a i kizat lele a huntan theih sawm ni. Ngaihzawng khong i neih lele i laisimna hon tawsawn leh encourage tu a pangthei dingtan in neih sawm ni. I sinsaktute a siamloupen in le eisanga siamzawkna a neih uh om himhim ahih manin huaite amau apan atamthei pen lakkhiak sak sawm ni. Sinsaktute toh leng relationship hoihtak a bawla kineel leh kihou thei dingin pan la ni. Sinsaktute mudah hiam sikhalauh hiam mawk ding hilou hi. Siamsin i hih lai in a tamtheipen sinkhiak sawm ni.

No comments:

Post a Comment