Sep 5, 2013

Laigelh



Laigelh i chih haksapi a batna lah om, baihlamtak a batna lah om khat ahi a chih theih mai ding e. Atangpi in haksapi i chih thil taktak, issue taktak, thutak suichian ngai leh a dikna theihchian ngai, suangtuahna thukpi zanga thil omlou/tunglou khong a om, a tung bang a gelh  khongte ahi deuh ding a; baihlamtak i chih pen thil houchik, i muhzual khong, lungsim a hong pawt zual khong, niteng hinkhua a i tuah khong etc ahi a chih theih ding. Amasa pen a gelhte hi in a simte hitaleh lungsim piak taktak (serious) ngai deuh dinga, a khatpen bel zangkhai leh thoveng tak a gelh leh simchi ahi ding.


Laigelhtute a khuak un le kilteng muthei a gelhsiam deuh se bang a om a, gelhdan siam leh mi lunglutsak thei bang, kammal zatsiam bang, kampau zatsiam bang, gennop genkhiak dan siam bang, laimal gawmdan siam bang, simtute chou leh ngaihtuahna zangsak siam bang, gennop nalhtak a hem genkhiak siam bang, tangtak a genkhe phekphek siam bang leh siam dan tuamtuam tampi a om ding. Huaiban ah a patna apan atawp dong athu luanzia, a grammar lam - punctuation khong zatsiam chihbang leng a om ding. Eipau a lai i gelh chiang in punctuation lam ah comma, bracket leh fullstop kan bang zatna ding theihlouh sim in a om hi. A tamsem zangsiam in a paragraph, a font (bold, italic, “quotes”) leh a format tanpha ngaihsak thei zaw laile a simte a ding in nuamtuam ding hi.

Laigelh siam i chihte a siamdan uh a kibang chih a omthei ding in a gintakhuai kei. A siam chiatchiat le laibu simtam leh theihna zau nei deuhte gelhte bang a lungluthuai deuh abang a theihna hau khollou deuhte gelh toh a kikhai thei hi. Theihna hauloute’n le mawlchik a gelh a asim lungluthuai leh nuam mahmah chih leng om thou hi. Laigelhsiam khenkhat in a laigelh uah hun sawtpi, kum tampi huam himahleh laigelh tomchik – kim leh lungluthuai tak in a gelhzou thei ua, a khen in minute 10 sung lel khong a thiltung genna bang saupi, lungluthuai  leh simnuam mahmah a suah thei uhi. Laigelh thu gen a laigelhsiam chih khong i genkai  mawk hang in laigelh i chih a thutun, a subject, a laigelh zaat (category) – fiction, essay,novel etc leh laigelh in a tup leh a simtu ding a geelte dungzui in a paizia a tuam chiat ding ahihna ah a gelhsiam tehna kibang a omthei kei ding. Huai i chih in a siam tungtuang deuh a omkei i chihna bel ahisam kei.

Abang abang hitaleh, siam in siam keile lai tom chikchik khong ana ki gelh zeuhzeuh sek a; laigelh in i theihlouhkal in i mihinna, i mizia, i hihna, i theihna, i theihlouhna, i haina tampi ana taklang gige ahihna om a khenkhat bang in honna mudah leh huatloh chihbang omthei ding chidan a i ngaihtuah chiang in  laigelh mawkmawk bang le kisuanlahhuai leh ngamhuailou a batton om thei mawk hi. Himahleh i  pau a laigelh a om-a a tamdeuhna ding ahih khak leh chin kei bang in pawng gelhgelh ka ching thou mai hi.


No comments:

Post a Comment