Aug 11, 2020

Pawl Tam Toh Kisai

 I gama pawl a tam uang genna ding in i district bang Land of Presidents kichi zozen sek hi. Ei paua pawl i chih in sappau a group, association leh organization huamkha vek leh kilawm hi. Himahleh sappau a groups, associations, organizations chihte thumal tuam chiat ahihna ah kibatlouhna nei ahi ngei ding, a kibatlouhna va sui le tomchik leh baihlam taka gen haksa kha ding hi. Sappau toh eipau kibanglou a,  eipau a pawl i chihin hiaite huamkha vek ahi le a chih theih ding. Abang abang hitaleh pawl i chih mihing bangzah hiam kigawmkhawma ki bawl ahi chihtan lelin koih phot ni.  

 Tuzing youtube a Victor (Mizoramte musician) podcast ka etzual leh pawl chihlam toh kisai hong suak khat a  om hi. A lawmpa toh a state ua MLA naupangpen a houlimpihna uh ahi. Society a upate zah dinga kichil i hihna ah assembly sung leh meeting na khonga amah sanga uzaw ngen hi ding, huaiten naupangzaw bawla thulaklouh deuhna ahiam, aman naupangzaw ahihna a midangte  tungeta lemlouhna ahihkeileh a nuamlou tuahkhak a nei hiam chihdan dotna dong uhi. A dawnna ah huchibang a omlouhdan le uzawte fel dan gena, aman le huaite a zah kawmin thukdik a hihnakleh  uzawte lakah le gen ngam, dinpih ngam lel ahihdanin dawng hi. Huaiban ah KTP khonga ana kizatna phattuampih mahmah hin le kigen hi.

 KTP a ana kizat phattuampih a chihna tak gen ut hi hang. (KTP chih Khristian Thlalai Pawl lamtom ahi a, Mizoram Synod nuaia Presbyteriante khangnou pawl ahi.) Mihing i kichildan, khanletdan leh exposure i neihte in thu polua hi. Atangpi a genin North East tangmite mipi ma a din/thugen khong a kulna ah vaite khong sanga ki hihthei zaw a de aw chihsim in a om. A tangpi a gen i hi i chi thak lai ding. Neu apan biakin khonga dinna, kizatna leh exposure neihkhakte ziak hithei ding hi. Himahleh vaipau bang kibahin sappau khong ki hihtheizaw zel hi. Huaile English medium school khonga kai ziak chihtheih zel ding hi. North East sung mah ah enle Arunachal Pradeshte mundang ate sangin vaipau ana siamzaw uh abang. School khonga sinsaktu ding Bihar leh MP lam khong apan ana lalut tam deuh uh ahi maithei.  

I gam dinmun leh i omdan vengvungte etin pawl tam le ahi mah ding. Tribe tuamtuam a kikhen i hihna ah nam toh kisai pawl tampi om hi pah hi. Huaibanah politics, khotang, siamsin, sahkhua adg vai ah pawl tuamtuam ki om diudeu chiat mah hi. Huchia a tam banah tulai bang hong ki phelin seh nih ahihkeileh a tamzaw hongpha in hong hi vengvung hi. Social media huna om kituahlouhna neu chik omte mun tenga kikapkhia leh dalh ahihman a hi vengvung dana kilang hilel khollou ding bang hi. I hichih vengvung bang ziak ahi dia chih ngaihtuah tham khat ahi. Mihing i tuam dungzui in a ziak hithei dia i ngaih le kibang khollou ding himahleh a ziak hithei ding thum tomchikin i taklang zual ding. 

1. Khristian kichi, Pathian telkhiak nam leh i gam bang khristian gam chinuamte hi mahle i omdan leh gamtatin Pathian lauhlouhna lam kawk thei zaw a batton om hi. A zuihlam sanga record gelhna a khristian hikha zaw houh i hi diam? 

2. Ngaihtuahna kulthuk leh sungtawng a eimah (psychologist lamten ego a chih uh) a pipen a  ki koihna in hon takbuai ahi diam chih khong om hi. Min i tunga a hih ding ua i koih, i lamet bang hong hihlouh chia  hehna, vui leh vaina, kinakna, kingaihsiatna khongte huaiziak hi ding hi.  Dinmun/neih-leh-lam hong hoih chianga kingaihsiatna a dimsek khat kideihkhopna, phubalakna a dima hong kilehbulh khong le huaiziak hi zel thei.

3.Inkuan ki etkolna hoih poimoh dan i thei, huai a lohsap chiangin khotang tan sukha hi. Mimal kimuanngamna, thanopna, mohpuakna lak leh piak siamna, vaihawm siamna adg dg khong le  hiai ziak hithei tham ding hi. 

Saupi a kaihzan theih ding ngen himahleh huai lam a pailou in pawl tam ziaka buai i hi diam ahihkeileh a atunga i gente in i pawl neihte zelkha ahi zaw diam chihlam ngaihtuah tham khat hi maithei. Ahihleh mimal chiat ki et, ki ngaihtuah kul hizaw thei ding hi.

Na hoih, na lian khat sepna dingin mimal hihtheih tan oma, huai banlam pawla septheih chih bang om ding hi. Mimal tuamtuam in mimal septheihlouh tamtak a pawlin septhei ua, pawl a om mimal khat leh khat le ki tosawn leh ki thathohsak thei uhi. Khat leh khat ki awlmoh tuahna, ki ngaihsakna, ki zahtuahna, ki vaihawmna, ki thumanna, ki theihsiamna, mohpuakna lakna  adgte pawl a paitheihna dinga  poimoh tampi laka bangzah hiamte ahi. Pawlin mimal hon gak leh bawlhoih theihna le oma a phattuamna om hi. Pawl khata om mimalte mal taka gamtat lem nawnlou in ki thulualna, pawla omteng phattuamna (common interest) dia ngaihtuah leh gamtatna hong kul hi.

A poimoh leh na hoih sepna ding a pawl phuh beh a siatna omlou hi. Pawl leh pawl kidem a kilang bawl  ahiam, pawl khat mimal khat leh nih in un veka thuneihkhumna pawl tampi om teltul ding chihlam hilou in pankhawma society, gam le nam a dia phatuam sepkhom theihna pawl gen i hi.

[Dibrugarh

06.08.2020]

 

No comments:

Post a Comment