Oct 10, 2008

KAMSIAM’ TOH KISAI

A KAMSIAMLOU penpenin kamsiam thu kon gelh mawk ding. “Kamsiam in siallei a sang” chih khong i pupate’n ana genkhin ahihmanin amau hun lai pek apan kamsiamna ana ngaina i hi chih a kilang. I pupate hunlai a khosakdan, tendan leh society paizia pen kho khata teng mikim kithei i hihna ah- i pu, pi, ni, gang, nu, pa, u etc dingte ahihna ding bangtak ua i sap, i address theih ding ana poimoh mahmah ngut ding ahi chih a ngaihtuah theih. Huai dungzui i chi diam ah, i pau a hiai kammal- “kamsiam” - i chih chiangin dangnal leh thu zol leh khum tak a gente i chihna hizaw lou in mi ahihna bang tak, i sap dingdan bang tak a sam tiautiau theite hizaw hi. Kamsiam chih huaidana paipih a gen ding i hi.

Tuni a i society pen i pupate asangin complex zaw thamta hi. Himahleh i pupate hunlai mah bangin kamsiamna a poimoh lai thou hi. A kamsiamlou in le tuni in a kamsiamte i va tuah khak chiangin nuam i sa a kamsiamte toh kihoudan leh relationship a hong lem pah abang hi. Late 1980s a Khliehriat, Meghalaya a ka omlai in, apa un a beisan Lusei inkuan khat a om uhi. Tanu nungaknou khat a nei ua, anu un a in ua pawt dinga hon chialchial sek hiven, a tanu bang nungak lai hidingin ka koih sim mawk hi. Huchi ahihleh chi in nikhat ka va pawta, a tanu in hon houpih tenga “Ka U” “Ka U” chi a hon sap tiautiau chiangin amah pen kinau-et pah in kinungak-et thei nawnlou hi [amah bel naupang chik himahleh nungak nawnlou, pasal neikhin ana hi hi]. Kamsiamna in mihing relationship a pai dik sak thei i chihnopna ahi.

Akhen chiangin lah kamsiam le aval om a diam chih theih dek thethup. Dena I gen bangin ei sanga nauzawte’n “u” hon sak chiang un a nuam a i nau-et suk paha, deih leng i deihsak hi. Himahleh i sanga upa zaw sim a i theih khat in “U Gin” chi peuh a hon chih chiangin nuam kisa law tuanlou mawk hi. Piankum kibang, lah akha a upa zaw numei khong ahih uleh bel numei ahihna uah pomdan khat a om a, mela le ei sanga upa zaw ahihkeileh i ute vual khonga i theih adiaka pasal bangin “u” khong hon chih chiang un nuamlou zaw leh kilawmin relationship leh kihoudan pai fuh lou zaw hileh kilawm hi. Kamsiamvalna ahi diam ah?

I sang a upa zaw- nupi, papi, pitek, putek in i mintawn hilou, kisapna a i zat tangpi i mina a hoih taka hon sap chiang un a zak nuam mahmah nawn zel hi. Azak nuam isak leh aban a kihou dan leng a hong lem tou mai. Ei a kamsiam hetlou in le amau ahihna bang ua nu, pa, ni, gang, pi, pu etc iva chih ding hong lem leh baihlam tuam pah hi. A lehlam ah i sanga naupang zaw a i theihte’n i min khonga hong sap teutau chiang un lah a nuam khinlou khat om isa zel hi. I Zomi male ego hon sukha a diam ah, numei bang ahih uleh nuam lou diak hileh kilawm hi. Ei sanga nauzaw numei khenkhatin a background uh hiam, a pasalte uh ziak hiama society a position hoih deuha kingai, a hihkeileh nupita a ta-le-nau khong a neih ziak hiam ua i min mah a hon sap phekphek chiang un pasalin nuam kisa chiahlou hi. Huchibang a nuam i sak chiahlouhna a om chiangin mihing khat leh khat kala relationship leh communication fuh theilou sek hi. A kamsiam leh fel deuhte’n tuh huchibang a tuah khak chiang un a hi dingdan a atheih pen uh hilh pahin bawldik thei ngal zel ua relationship fuh veve zel hi.

I chihsa bangin tulai hun ah i laisimna, i nasepna, i khosakna peuh ah kamsiamna a poimoh vek. Siamsinna a i heutute leh nasepna a i tungate Sir hiam Pu ahiam chih tiautiau theih khong le poimoh mahmah khat ana hi vial in chin. Ei a kamsiamloute a dingin i pute bang Sir chih haksa mawk hi. A naupang deuh hiam a ginat khollouhna uh bang theisim le Sir va chih haksa kisa semsem kha mawk hi. Pute (i nu lamte hilou, i tungate) a zahlou lah hilou hiai a i fail ziaka pute toh relationship fuh theilou chih bang le om thei tham hi.

Huchi ahihmanin kamsiamna hi ei society kia hilouin mihing relationship khat peuh ah a poimoha, huai lamtak theia i pupate’n “kamsiam in siallei a sang” ana chi nilouh dan ahihman un tuni a Zomite’n kamsiamna i ngaih poimoh louh theihlouh khat suak hi. Kamsiam leh kamsiamlou deuh i om se pen neu apana insunga i kichildan in thu pua ahi mai thei. Himahleh ana kamsiam khaloute’n le kizil tawma catch up theih veve dingin a gin huai.

No comments:

Post a Comment