Jul 31, 2009

MEHPOK

BANG ABANG diam ah tutung mehpok dingin bangbang hiam huan khawm sin ni. Mehpok i theih chiatsa, genchiang ngailou i chi ding. Khenkhat in thil tuamtuam ki helkhawm neihnuaih hiam mi om netnutte hiam genna kammal dinga mehpok a zat uh bel i gen lut hamham ding. Huai omzia chu mehpok chih thupi a zanga thil kizom khollou khong gen zezua ding i hi chihna le ahi mai awm ve.
Mizawngte’ Meh. Mehpok hi a neizoulou, mizawngte meh hi deuh a koihin nek le ne nuam khollou pawl om hileh a kilawm hi. A huchi deuhmah le a diam ah, mehpok duhte hi nauvual deuh uh hileh kilawm se hi. Nauvual i chihlen Pu Paulemsang in meh khong kituhbawl deuha ann i nek zaizai chianga lim phet ahi a chih ka phawk ka chi. Mehpok (sa, sahou toh huan) i nek chianga gil a vahnop viau ziak bang le a sa nekkhak nawn na dia buh leh a pok tamkuam nek gaih phot zel ngai ahihman ahi mai diam ah. Huchi khong ahih mana mizawngte meh a chih u lele a awm thou abang.

Mehpok Ngaihnatna Bulpi. Inkuan tamdeuh, adiakin a semthei a tam nailouh lai hun - kisang zing deuh naupangte zattheih taktak ma - in nek-le-tak kaihkhop nu-le-pa a ding in haksa ding hi. Loua i chin anteh-louhing omlouh hun bang in a (meh) hou leh gamlak a omte khong zontawm a kingak ngai hi. Mehding kiching taka a omlouh chiangin a omsunte a pok a huan baihlam pen mah ding hi. Gentehna in unau sagih omna inkuan nek dingin sa bak nih khong a hulin huan sin le kidaih hetlou ding ahihlai in sihzou toh a pok-in huan le kidaih thei zel hi. Huchia neu a pan mehpok ana nekhate mahin ngaina ua hon duhden uh houh a diam ah..

Ui Luak. Huaidan le hi thei, hilou thei chi phot ni. Abang abang hileh kei tuh mehpok hoihtaka kihuan ka duhlam taka ahi kha hi. En duh mahle a ne ngeiloute a dingin kihhuaipi le ahi kha maithei. Nikhat ka lawinu cousin khatin ka inn uah ann hong nekha hi. Huai ni mehpok le ki huan kha hiven, pawlpan ann neithei lou hi. A nek theihlouh ziak ahihleh ka mehpok uh kha ui luak toh kibang a sak ziak ahi. Awm mahmah thou J Uisa bang le Koreate leh a duhte a dia lim mahmah napi, a ne ngeiloute a dia kihhuai ahihkeileh a mulkimhuai lamlam khong ana hithei zel. Chihsa bangin i duh i ngaihte neu a pana i na muhkhak, nekkhakte ana hi lel mah ahi. Zolia bang in a neu apan dangpithu ana nekha hileh Chakmate banga duh thou ding ahihkeileh kawlte duh banga ngapih khong duh ngeingei ding ahi.

Buhchiar. Mehpok a chi lah om buhchiar a chi lah om i hihchiangin mun tuamtuama om ei pawlin chu mehpok ne deuh vek hina lou di i hi uhia maw? Kawlgam ah bang a chi ngut ding uam ah... High school kailai in Lamka hanmual gei Chapel Lane ah ka om ngei uhi. Nikhat hanmual ah Mahajan Thangpau suangphuhna (ahi in ka thei) a oma; lawmpa toh i va tel tei di ka kichi ua, ka va hoh uhi. Hanmual a te’n bang van hiam (ka thei nawn kei) khat la dingin inlam ah hon sawl ua ka va tai uhi. Inlama te’n: "Tuanvaite kiangah meh lak ah buhchiar ana ha dah mai uhen ana chi uah” hon chi ua. Kou lawmta in buhchiar, buhchiar… kidonga kon ngaihtuah khop chiang un a theikha ngei zaw sam ka om kei mawk uhi. Bang chihna a mahmah de aw chi in ka buai te’n uhi. A tawplam bangin ka zakkhelh uh houh a hi diam chihna lungsim peuh hong om maimah ahihman in kuamah kiang ah ka gensawnta kei uhi. Nitaklam a annek in bawngsa buhchiar a ki meh a, a neklai in khenkhat: “Buhchiar ana ha kei un ka chih uh kha” khong a kichih uh kiza hi. J

Chance Main Dance Karo. Chapel Lane a om ma in (ZOL a) Valte te veng a ka paneute inn ah laisimin ka om uhi. Ka nungak(auntie) in mehpok a huan chiangin limsa mahleng ka nu huan toh kibanglou deuh leh a sam khat om sakna ka na nei nilouh hi. Kei na ngaihdanin a tangal tawm deuh ahi de aw peuh ka chi hi. Ka nungakin zingkal a anhuan dingte a hihfel khit vek chiangin a etkol kou khut ah koih sek hi. Hunlem a om chianga fuh dia ka gintak dana mehpok huan ding chih ka tupdan khat a om hi. Zingkal khat “khak ding teng ka khak khit, soh ding teng ka soh khit ahi” chi in anhuan enkol dinga hon sawlin ka nungakin nna dang hon sep san hi. A mehhuan mehpok ahi boka, huaini hunlem hi dingin ka koih hi.

Singvui Thuk. Huai lai in gas thuk chih bang ki theikha lou hi. Ann huanna dingin singvui(sawmill a singatna vui kila) ki nak zat hi. Singvui zatna ding deuha kibawl thuk a oma, huai thuk sungah a tunglam leh a nawl mun niha saidawium koih in singvui kigaktakin ki henlut hi. A saidawium i lakkhiat chiangin atunglam leh a nawl mun nih ah a vang hong oma, a tunglam vang pen a tunga bel kisuang hulkha thei dinga meikuang pawtna ding ahi a, a nawla vang pen buhbel a sou khit chianga a panga heina ding leh a laia vang pen singkhuah khulna ding ahi. Thuk a mei i chih chiangin singvui le kang hiven alai vanga singkhuah khat hiam nih hiam lel ki khul lele mei hat mahmah lel hi.

Tangal Sawhbeh Awle. Meikiang a thawl khat a tui san sim hiuhiau a om a, a pawlam apan etin thawl sunga om tangal ahi chiang mahmah chih ding abang hi. A bang teng le atak ana hi kholkei seka hiven ah. Tutung ka nu mehpok huan toh kibang ka suah theih leh ka paneute, ka nungakte bang in le lim asa mahmah ding un ka gingta a ka phur ten hi. Thawla tuisan hiuhiau pen tangal banglua ahihmanin etchet le ngai salou ka hi dinga, ka nungak in khak ding teng a khakkhit himahleh meh tohna gawkeu sunga sungkhia in meh lak ah ka hon khata hi. Kon khak leh lui khonga makhateh hiam bang gu hiam su-a nga i bet chianga a gulaute tuilaka hong kipek chiang ua tuilak hong pak (white) leklek bang simin mehpok lakah a pak lelek bang hong omin sathau niak dan hong om ninia sim mawk hi.

Kerosene Tangal! Bang chi a de aw chia thawla tuisan ka hon nap leh, Karei! Karei! Khawnvakui! Kerosene! Ana hi maimah! Mehpok limtak suah sawmin nek theihlouh kisuah ding hong bangta, nak nopkei khe tel ei! Mi’n bangkim a hun di zah a sohkhit chi ahih chianga tangal ka soh leh khawnvaktui ana hi kha poilua chih bang ve gen ngam le hinawn lou suakta. Mei tohna dinga meikianga khawnvaktui ki koih ana hi phiangsan ei vele. A meh bang a chi himhim diam chia i chep leh khawnvaktui gim chiah bel a nam keia, a gim khat hon halh gemgam khat a oma ann toh meh ding a noptuak hetkei hi. J

Khawnvaktui Dum. Hiai thiltun hun hi khawnvaktui a dum (blue) ma ahi a, tulai a khawnvaktui dum ngen mu a abang chi lawmlawma khawnvaktui tangal sa chih bang om thei tel a chi bang omthei ahihna ah hiai thu i genlut hamham ahi. A tawpna dingin mehpok toh kisai ah le houlimna ding omlou tuanlou ahi chih dan ei ve.

1 comment: