Mar 15, 2020

Nektam Culture


Khovel a namchihte annek kibang ommahleh a kibanglou le tampi om ding hi. Nekdan,  nekhun khong le kibangkimlou ding hi. Eite le ann ne mah a hing i hihman in i annek namdangte a toh kibanglou tampi om ding hi. I nekhun bang zingkal a breakfast se loua nepah  in nasemten sunan ne deuh, a khenin bel ne khollou in naupang nek dia koih deuh leh nitakan nek hi tangpi hi. A anpi ding a buhsih zang in a meh ding - sa, anteh, abal, a masala a i zat a gimhatte khong namdangte a toh kibanglou tam hi. Huaite a lem leh hundang a sui ding i chi dia, tunin annek dan toh kisai gen zek ding hi hang.
Nidang a ei Zosuante bangkim phiala kitoudelha a na hing i hihman in i buh leh meh ding le lou a ki chin hang a, lou a chin lemloute leipi ahihkeileh huan khong ah kiching hi. I chinte banah gamlaka a na om mai loupa, pak, singteh leh agah chihte mehdia i zat leng tampi om  hi. Sa lam ahihleh gan khoi theih liai teng ki khoia, thang tuamtuam khong kam in sa genlouh, zu leh vate kiman a; samat siamte’n thau toh gamvak in gamsa man uhi. Luidung a nga, aisa, tengkol, kaikuang chihte khong le matdan tuamtuam zangin leh va tawmin kine hi.

 Tuni a bazar a i deih hunhun a i va lei dan hiloua, hunbi nei anteh, agah, apak, azik i lak ahihman in a omlouh hun hong om hi. I gankhoite leng i deih hunhun a goh a nek mai hithei kimlou, sa mansiamte’n le man gige khollou in a thangkamte ua le awk gige tuanlou in sa lam le nek ding om gigelou hi. Huchi in mehding i neih hun in tam el-ul mahleh a omlouh  hun chiangin omhetlou petmah thei hi. Huchibang hun a ding in ahou/akeu khong bawl in ki kemching hi. Ahou, athute le a limdan tuam khat ana oma, a bawldan, a huandan tuam deuh bang om in, namdangte’n neilou leh duhkei mahle uh ei gawl na zongsang khin ahihman in  kiduh in huaite lim kisa mai hi.
I batphak a omte ne i hihna ah huaite i duh leh ngaihte himai uhi, I pupate hun apan a i nektouhte duhin mundang gamdang a omte in le huaite mah lunggulh uhi. Huchih chiangin tuni in khopi tuamtuam ah eilam meh khong leitheih dia zuak omta a, huansa nekna ding restaurant khong le om seuhsauhta hi. I kimkiang a namte le ahithou ua, gamlapi a nam tuamtuamte le ahithou ding uh. Ei kiang nai deuh a Naga ann bang minthang adiam "Naga" chih bang neklam a brand khat hong suak thei ding khopin khopi tuamtuam ah Naga Food zuakna muhtheih simta bang hi. Ei-ate le puah leh promote siam le mi tampi nekmuhna suak thei ding dinmun ahi. Tualgal in hon nawklai vel apan sepna nei leh siamsin hiloute le nekzong ding in khopi lam i hong ki delhhuan a, khopi a restaurant/hotel a neksai a pang pawl hunkhop ki omta ding hi. Hotel changkang a nekbawl a bualka le tampi ki omta ding chihna ahi. Sanggam kawl lamte leng Malaysia, USA leh adg a nekbawl lawi a pang tam ding uhi. Ei ann hoihtak a puah leh bawla promote thei ding mi kitamta ding chihna ahi..

I gen sawm louhlam daih ah i tham kha nilouh a. nidanga i nek-leh-tak, i duh i ngaihte eima  ki kaihkhop i nek hunlai in i nekzonna thagum zanga loukhoh hiven. I nek chiang in le kidam hetlou a tampi pi mah ne a gilmulvang zen a neklouh ki lungkimlou hi. Sa nekna bang ah tamthei pen ne dia beiseih i hih ban ah a nedingte in le nektam i sawm chiat ahi. Tampi pi ne enon mahle asuk-atou a diang a thagum a nasem i hihna ah taksa poimohzah anhoih netam zoulou lam kihizaw lai kha ding hi. Tuhun dan a mithaulua muhding vang a, nekhoih leh a damtheite bang sa kiphu litlet in hat mahmah uhi.
Huchia tampi pi netoutou a i omlai in laisiamna khong i hon neita a, tutkawm a nasep ah i honglutta. Lamka khopi khong a teng in thagum loukhoh nusia in sum economy ah i honglut hi. Lamka leh Imphal khong kia hitalou in tuni in India khopi poimoh teng phial ah sepna nei in i oma, gamdang a sem leng hunkhop omkha ding hi. Nitum a tutsa a sep leh lungsim zat in thagum loukhoh hon khek chiang in nekdan pen na kikhek tuanlou chih ding hong suak hi.
A pil deuh leh ki enkolsiamten bel exercise la, zing tenga khe a pai, sum senga gym a pai chih khong in nektam pen na bawllem thei uhi. A huchiloute i chinsa nektam culture toh hong kituak nawnlou mawk hi. I khanletpih nektam culture pen ki nusethei nailou in ki hingsak lai hi. Inn a ann ne dia mi i chial chiang bangin tampi ne dia beiseih ahi ua, nek ding a tamthei lam kibawl venvon kha sek hi. Chial a omten le tawm nele uh chialtuten limsalou hiam kisuanglah hiam a sakkhak ding uh vengin tampi mah ne awiawi kha thei zel uhi.
Nekzondan leh hinkhua kikhek dungzui a tampi nek culture ki nuse thei nailou leh bawllem kul khat hong suak hi. Naungek/naupang in ama taksa a dia hun di tan ne-a a duhnawnlouh sim chiang bang in le damlouhna nei khattou ahih ding aliante lunghimoh in a tamthei pen kibak sawm teitei lai ahih manin a khangthakte le netam dia na chiil nilouh kisuak zel hi. Huchi in tuhun a nektam culture i zuihtouh lai manin nidang a i theihkhollouh zunkhum, sisan sang, lungtang lam natna etc. in mi tampi hon tokbuaita hi.
Nekdan siam le kizil tuak khat ana himawk mah ahi chihphet le. Chisa bangin khopi lam a restaurant/hotel changkang a semte khong Lamka bulphuh in hong kipan uhenla, nek ding limtak bawla a zuak kawm un neksiamdan khong bang le hon tangkou zomah le uh.Mimal mohpuakna zaw ahi thamna a a culture dan a na paikha ahihna ah a campaign thei bang omle hoih maithei.
Kei chu annek siam ka kizil dek chia le sikhop a lah mahmah sim ka hi. J

 

 

No comments:

Post a Comment